فروپاشی عصبی یک اختلال روانی نیست، بلکه نشان‌دهنده شروع یک اختلال روانی است؛ از علایم جسمانی، شناختی، عاطفی و رفتاری آن چه می‌دانید؟
به گزارش صبح مشهد به نقل از انجمن روان‌شناسی آمریکا، فروپاشی عصبی را یک اصطلاح عمومی برای شروع ناگهانی یک بیماری که باعث ناراحتی شدید شده و در عملکرد فرد اختلال ایجاد می‌کند، تعریف می‌کند. فروپاشی عصبی یک اختلال روانی نیست، بلکه نشان‌دهنده شروع یک اختلال روانی است و از نظر طبقه‌بندی‌های بین‌المللی معادل اصطلاح اختلال ناسازگاری یا اختلال تطابق است. از علایم و راهکارهای درمان آن چه می‌دانید؟
نویسنده : زهرا متقی شکیب | کارشناس‌ارشد روان‌شناسی
نشانه‌های فروپاشی روانی
از آن جایی که فروپاشی روانی یک اصطلاح مبهم است، ممکن است نشانه‌های مختلفی از افسردگی گرفته تا اضطراب و اسکیزوفرنی را نشان دهد. علایمی که افراد طی یک فروپاشی تجربه می‌کنند، ممکن است از خفیف تا بسیار شدیدتر باشند که می‌تواند از چند ساعت تا چند هفته طول بکشد.
الف) علایم جسمانی فروپاشی روانی:
۱- احساس تپش قلب
۲- گرفتگی یا انقباض و دردناک شدن عضلات
۳- تعریق کف دست
۴- سبکی سر و احساس گیجی یا سرگیجه
۵- احساس لرزش در بدن یا تکان دادن ناخودآگاه دست و پا
۶- درد و ناراحتی در ناحیه شکم(مشکلات گوارشی)
۷- خستگی و فقدان انرژی
۸- دردهای مبهم و بدون علت در نقاط مختلف بدن
۹- سردردهای عصبی
ب) علایم شناختی فروپاشی روانی:
۱- اضطراب
۲- ترس‌های غیرعادی یا حمله‌های پانیک(هراس)
۳- به هم‌ریختگی در برنامه‌ریزی
۴- کاهش میل زناشویی
۵- تغییر در عادات خواب(بی‌خوابی، کم‌خوابی یا پرخوابی)
۶- نداشتن تمایل برای ارتباط با دوستان یا با شریک‌عاطفی
۷- تغییر محرز در اشتها(بی‌اشتهایی یا پراشتهایی)
۸- ناتوانی در تمرکز
۹- نداشتن انرژی و انگیزه کم
۱۰- کاهش یادگیری و تداخل در حافظه فعال
۱۱- بدبین شدن به همه چیز
ج) علایم خلقی‌وعاطفی فروپاشی روانی
۱- خلق پایین یا بغض‌آلود بودن
۲- احساس بی‌ارزشی و تنهایی عمیق
۳- احساس شرم و گناه
۴- لذت نبردن از زندگی
۵- تحریک‌پذیری بالا، عصبانیت یا خشم ناگهانی و انفجاری.
د) علایم رفتاری فروپاشی روانی
۱- کناره‌گیری از خانواده، دوستان و همکاران
۲- اجتناب از تعاملات اجتماعی
۳- رعایت بهداشت ضعیف
۴- کاهش فعالیت‌های شادی‌آور
۵- منزوی‌کردن خود در خانه
۶- کاهش فعالیت‌های شغلی و تحصیلی
۷- گذراندن ساعات زیاد در فضای مجازی برای فرار از واقعیت
چه کسانی دچار فروپاشی روانی می‌شوند؟
اشخاصی که برای مدت طولانی فشار زیاد کاری یا عاطفی را تحمل کرده‌اند و بعد از یک مدتی، احساس خالی‌شدن از انرژی را می‌کنند، به فروپاشی روانی مبتلا می‌شوند.
شنیدن جملاتی از قبیل «دیگه نمی‌تونم، دیگه نمی‌دونم چکار باید بکنم، دیگه آخر خطه، هیچ فایده‌ای نداره هر کاری می‌کنم، بریدم دیگه، خسته‌ام و … » از این افراد رایج است. در این بین، عوامل مختلفی وجود دارد که می‌تواند در ایجاد شکست عصبی نقش داشته باشد.
شرایط سلامت‌روان، فرد و استرس‌های زندگی از جمله دلایل ایجاد فروپاشی‌روانی هستند. گاهی استرس به‌قدری مزمن است و در طول زمان افزایش می‌باید که فرد نمی‌تواند به‌سادگی با آن کنار بیاید. عوامل دیگری که می‌تواند در فروپاشی عصبی نقش داشته باشد، ازجمله مورد سوءاستفاده قرار گرفتن، مشکلات یا فشارهای تحصیلی، تغییرات اساسی زندگی، مرگ یکی از عزیزان، طلاق یا سوگ رابطه عاطفی، مشکلات مالی، استرس ناشی از از دست‌دادن شغل یا فرسودگی شغلی، تجربه‌کردن یک تروما مانند زلزله، سیل و جنگ و … . مراقبت نکردن از خود، حمایت اجتماعی کم، روابط بین‌فردی ضعیف، مکانیسم‌های دفاعی ناسالم و بیماری روانی درمان‌نشده، همگی ممکن است در شروع شکست روانی مؤثر باشد.
راهکارهای درمانی فروپاشی عصبی
استفاده از اصطلاح فروپاشی عصبی که در پزشکی مدرن حذف شده، بازمانده از زمانی است که اطلاعات کمی درباره اختلالات‌روانی به تفکیک وجود داشت.
بنابراین درمان ویژه‌ای برای فروپاشی روانی وجود ندارد و در اغلب موارد باید علت اصلی ایجاد شکست‌روانی مشخص شود تا بتوان درمان مناسبی برای آن ارائه داد. پس از مراجعه به متخصص سلامت‌روان و تشخیص علت اصلی مشکل فرد، متخصص گزینه‌های درمانی مختلفی را به بیمار ارائه می‌کند. این گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:
۱- روان‌درمانی| اگر علایم فروپاشی روانی را که در مقاله توضیح داده شد، در خود می‌بینید، اولین اقدام مراجعه به روان درمانگر حاذق است تا برای درمان، مسیر درست را در پیش بگیرد.
۲- دارودرمانی| گاهی بسته به شرایط در کنار روان‌درمانی نیاز به مصرف داروهای روان پزشکی ایجاد می‌شود.
۳- اصلاح سبک‌زندگی| مثلا به‌طور منظم ورزش کنید، برای خواب خود یک روتین در نظر گرفته و یک ساعت قبل از خواب تمام وسایل الکترونیکی مانند تلفن‌همراه را خاموش کنید، از تکنیک‌های کاهش استرس مانند ماساژدرمانی و تمرینات تنفسی برای آرام‌سازی خود استفاده کنید، شبکه حمایتی خود(دوستان، همکاران، اعضای خانواده و …) را تقویت کنید و … .
