گزارش ها و اظهارنظرها از افزایش گرایش کارگران به مهاجرت خبر می دهد. این روزها آگهی ها و فراخوان های جذب کارگر برای کار در عراق، نمونه ای از این اتفاق جدید است. انجمن صنفی کارگران می گوید دستمزدهای موجود کفاف زندگی را نمی دهد. مدیر رصدخانه مهاجرت هم به خراسان می گوید گرایش به مهاجرت دیگر مخصوص نخبگان و ورزشکاران نیست.
صبح مشهد- شاید خیلی ها به دلایل مالی، تخصص، زبان یا تعلقات عاطفی به خانواده و این دست موضوعات امکان مهاجرت نداشته باشند اما امروز تب و تاب فراوان آن در کشور به ویژه در بخشی از جوانان را نمی توان ندید یا کتمانش کرد. آمارها، نظرسنجی ها و برآوردهایی که در این زمینه نیز توسط برخی مراکز انجام شده و می شود، همین واقعیت را حکایت می کند. هر روزه، رسانه ها، جامعه شناسان و ناظران اجتماعی از این تب و تاب سخن می گویند و اغلب دلایلی که آن ها در آسیب‌شناسی هایشان بیان می کنند، مواردی مشابه و تقریبا قدیمی است؛ این که به تخصصشان اهمیت داده نمی شود، این که کار مناسب برایشان نیست، این که شرایط کار و حقوق و دستمزد، کفاف زندگی و معاش را نمی دهد، این که ثبات اقتصادی نیست، این که تورم و گرانی های افسارگسیخته امانشان را بریده و این قبیل مسائل که باعث می شود، رخت سفر و مهاجرت بپوشند از خانه و کاشانه شان.
همین چالش هاست که گفته می شود، اکنون گرایش به مهاجرت نسبت به گذشته افزایش یافته است. بررسی های آذرماه «جاپ ویژن» از تمایل ۶۷ درصدی دانش آموختگان دانشگاه ها به مهاجرت خبر داده بود و رسول صادقی عضو کارگروه مهاجرت نخبگان، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران هم از این آمار سخن گفته است: «یک پیمایش ملی تحت عنوان «سرمایه اجتماعی» داریم که یکی از بحث‌های آن میل به مهاجرت است. در سال ۱۳۹۳، میل به مهاجرت جمعیت ایرانی بالای ۱۸ ساله، ۲۳ درصد بود، اما در سال ۱۴۰۰ به ۴۶ درصد رسید. یعنی طی هفت سال دو برابر شد. این یعنی ساختار‌های اقتصادی و اجتماعی جامعه دارای مشکلات زیادی است.»
مهاجرت کارگران به عراق!
اما به تازگی فراخوان های مهاجرت کارگران به عراق را در فضای مجازی بیشتر می بینیم. پیش از این مهاجرت نیروی کار به کشورهای حوزه خلیج فارس همچون قطر، کویت، بحرین، امارات و این اواخر عمان کم و بیش مرسوم بوده و هست اما سفر به عراق به ویژه استان اربیل از اتفاقات جدیدی است که جای تامل دارد. جهان صنعت نیوز، روزهای قبل به نقل از یک فعال کارگری این طور نوشت: «متاسفانه جامعه کارگری ایران به دنبال مهاجرت به عراق و به خصوص شهر اربیل هستند. چرا که حقوق پایه در این کشور ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان است. به دلیل دستمزدهای بالا در کشورهایی مانند عربستان، بحرین و کویت هم تعداد کارگران ایرانی کم نیست. دستمزد کارگران در کشورهایی مانند ترکیه، عراق، آذربایجان، امارات و… دو تا سه برابر دستمزدهای کارگران ایرانی است و متاسفانه در شرایط موجود دستمزدها در ایران در پایین‌ترین سطح خودش قرار دارد.»
مهاجرت ۱۱۵ نفر از یک روستا به استرالیا
نمونه ای از گرایش و تب و تاب مهاجرت در کشور را به تازگی عضو کارگروه مهاجرت نخبگان فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در رسانه ها مطرح کرد که «در بسیاری از مناطق کشور با بحثی تحت عنوان فرهنگ مهاجرت مواجه هستیم. در شهرستان دره‌شهر در استان ایلام روستایی را می‌توانم مثال بزنم که ۱۱۵ نفر از جوانان آن‌ها به استرالیا رفته‌اند. ۴۰ نفر از این جوانان که نتوانستند مهاجرت کنند، سال ۲۰۱۵ به صورت غیرقانونی به اروپا رفتند. این روستا اکنون تقریبا ترکیب زنانه دارد.»البته دبیر کانون عالی انجمن های صنفی کارگران کشور معتقد است، کار در کشور هست اما کارگران حاضر نیستند با دستمزدهای فعلی مشغول به کار شوند: «متأسفانه به دلایلی مانند حقوق کم، نیروی کار تمایلی به کار کردن ندارد. بارها از سوی کارفرما درخواست نیرو داده‌اند اما نیروی کار قبول نمی‌کند. واقعیت جامعه این است که هزینه سبد معاش کارگر حدود ۱۵ تا ۱۶ میلیون تومان است.
از آن جایی که چنین درآمدی برای یک کارگر در یک شغل دیده نمی‌شود، به صورت اجباری کارگر مجبور است مدام به دنبال شغلی باشد که درآمد بهتری داشته باشد.» ضمن این که بخشی از بدنه کارگری کشور نیز به دلایل مختلف اقتصادی تولیدکنندگان، همواره دستمزدهای عقب افتاده و چند ماهه دارند. همین روزها و در اخبار می خوانیم که کارگران در نقاط مختلف کشور در اعتراض به معوقات خود تجمع و اعتراض کرده و می کنند.
فاصله سبد هزینه با سبد درآمد
به طور قطع، مهم ترین عامل مهاجرت و گرایش به آن در میان اقشار مختلف اجتماعی، فراهم آوردن شرایط بهتر زندگی است. شرایطی که اکنون با میزان دستمزد کارگری به نظر محقق نمی شود. چراکه به گواه کارشناسان اعتبار سبد معیشت، ماهانه بین ۲۰ تا ۳۰ میلیون برآورد می‌شود، در حالی که دستمزد اغلب کارگران حتی با احتساب مزایای مرتبط هم به ۱۰ میلیون تومان نمی‌رسد. این دستمزدها توانایی تأمین هزینه‌های زندگی کارگران را فراهم نمی‌آورد. همچنین با وجود وعده‌های کاهش تورم تا ۱۵ درصد، همچنان شاهد رشد نرخ تورم بین ۴۵ تا ۵۰ درصد هستیم و پیش‌بینی‌ها از کاهش این نرخ به صورت غیردقیق به نظر می‌رسد.
این دستمزد و آن دستمزدها
حال مقایسه میزان دستمزد کارگر در کشور ما و کشورهای همسایه و کشورهای دورتر، عدد و رقم هایی را نشان می دهد که همین خود از عوامل مهم گرایش یک کارگر به مهاجرت است. «اقتصاد ۲۴» در این زمینه می نویسد: در حال حاضر، یک کارگر ساده در امارات حدود هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار دلار دستمزد دریافت می‌کند؛ در عربستان این مبلغ بین هزار تا هزار و ۲۰۰ دلار، در عمان ۸۰۰ دلار و در ترکیه ۶۰۰ تا ۸۰۰ دلار است.
این در حالی است که درآمد یک کارگر در ایران به کمتر از ۲۰۰ دلار می‌رسد. این گزارش این را هم یادآور شده است که «وضعیت اعجاب‌آورتر می‌شود زمانی که متوجه می‌شویم نرخ بسیاری از اقلام مصرفی در ایران با قیمت‌های جهانی هماهنگ است. به عنوان مثال، نرخ مرغ در ایران حدود ۱۰۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم است؛ این در حالی است که در آلمان حدود ۳/۱ دلار (۶۵ هزار تومان)، در ترکیه ۷/۱ دلار (۸۰ هزار تومان) و در امارات حدود ۸/۱ دلار (۹۰ هزار تومان) است. روندی که نشان می‌دهد ایرانیان دریافتی خود را به ریال دریافت می‌کنند، ولی اغلب خرج‌های خود را به دلار انجام می‌دهند.»
منبع: روزنامه خراسان
