رئیس اداره ثبت وحریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: اثر تاریخی- فرهنگی «باغ ملی» شهر تربت حیدریه به شماره ۳۳۹۶۵ در تاریخ ۱۱/۵/۱۴۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت و به استان خراسان رضوی ابلاغ شد.
به گزارش صبح مشهد به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی محمود طغرایی با اعلام این خبر افزود: این باغ ملی در زمینی با مساحتی بیش از ۴ هکتار، با فرم هندسی نامنظم و هماهنگ با ساختار شیب تپه‌ای که در گذشته گورستان قدیمی شهر تربت حیدریه بوده طراحی و ساخته شد و در روز درخت کاری در سال ۱۳۱۷ شمسی با کاشت نهال های مختلف و با مشارکت همه مردم و از جمله دانش آموزان افتتاح شد.
رئیس اداره ثبت وحریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی ادامه داد: بوستان باغ‌ملی دارای یک ورودی اصلی است که در تقاطع خیابان معلم و مطهری (باغ ملی) قرار دارد، این ورودی پلکانی که جذابیت این مجموعه را دو چندان کرده با ۴۶ پله در چهار سطح با اختلاف سطح ۱۰ متر از سطح خیابان، دسترسی را از معبر به تختگاه انتهایی (بلندترین سطح نسبت به خیابان) فراهم می‌کند، با عبور از پله‌ها و رسیدن به تختگاه اصلی، در منظر روبرو چشم‌انداز بدیعی از خیابان باغ‌ملی که تا میدان مرکزی امتداد یافته رخ‌نمایی می‌کند، و منظر سبز باغ‌ملی را با سرسبزی درختان کاج میدان امام خمینی (مسجد جامع) پیوند می‌دهد.
طغرایی تصریح کرد: پلکان ورودی با ایجاد فضاهایی برای کاشت گل و گیاه و آبنمایی مرکزی زیباسازی شده و از طریق مسیرهای فرعی تعریف شده در تختگاه های میانی می‌توان به فضاهای اضلاع شرقی و غربی باغ دسترسی پیدا کرد، البته در گذشته آب‌نماهای مدوری در میانه سطوح تخت قرارداشت که با فوارهای مرکزی، فضایی مفرح و چشم نوازی را در ابتدای ورود به باغ ملی پیش روی مخاطب قرار می‌داده است.
او اظهار کرد: فضای اصلی باغ تخت‌گاهی با طرح دایره است که در مرکزیت آن آبنمایی به قطر ۱۵ متر قرارداشته، شبکه‌بندی معابر و باغچه‌ها، ساختاری هندسی و مرکزگرا دارد، کاج‌های رفیع و ستبری که نماد شاخص این باغ هستند حول دایره مرکزی در این قسمت استقرار یافته و به روایت بسیاری از پیشکسوتان تربت حیدریه بیشتر آن‌ها به دست دانش آموزان مدارس شهر کاشته شده و بیش از ۸۰ سال قدمت دارند.
رئیس اداره ثبت وحریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی یادآور شد: پیشینه کهن باغ سازی در فرهنگ ایرانی که منجر به ثبت باغ‌های ایرانی در فهرست میراث جهانی شد و طراحی باغ‌ملی هماهنگ با طراحی باغ‌های ایرانی و توجه ویژه به زمین سیمای محل و هماهنگی آن با فرم هندسی و پستی و بلندی طبیعی زمین و باغ آرایی منحصربه‌فردی که در میان باغ‌های ملی استان خراسان رضوی و حتی کشور، باغ ملی تربت حیدریه را متمایز کرده است.
طغرایی افزود: توجه ویژه‌ای که از دیرباز در فرهنگ ایرانی به باغ و بوستان شده و جایگاه برجسته‌ای که حفظ محیط زیست و فضای سبز در فرهنگ ایرانی دارد، ضرورت حفظ این مجموعه را به عنوان میراثی طبیعی و تاریخی در شهرستان تربت حیدریه دوچندان کرده است.
او تصریح کرد: وجود فضاهای فرهنگی – هنری در عرصه این مجموعه، تداعی کننده خاطرات و پشتوانه هویت فرهنگی – تاریخی ساکنان شهر در گذر هشت دهه از پیدایش باغ‌ملی در شهر تربت حیدریه به شمار می‌آید.
به گفته طغرایی موقعیت قرارگیری ویژه این اثر در مرکزیت شهر، مجاور با مجموعه تاریخی و فرهنگی مزار قطب الدین حیدر، مسجد دوره صفوی و رباط طبسی به مهم‌ترین مجموعه فرهنگی – تاریخی شهرستان تربت حیدریه و ارتباط ویژه آن با میدان مرکزی و مسجد جامع دوره قاجار و پهلوی شهر، پیوند آن با مراکز مهم فرهنگی و هنری همچون: کتابخانه عمومی شهید بهشتی (از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های عمومی شهرستان تربت حیدریه )، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان تربت‌حیدریه و تالار اندیشه (در حال حاضر تنها سالن نمایش فیلم و تئاتر شهرستان تربت‌حیدریه)، کانون ریحانه و کانون پرورش فکری و هنری کودکان و نوجوانان ( تاریخ افتتاح ۱۳۵۴ ه.ش ) این مجموعه را در مرکز توجه شهری قرار داده و اهمیت آن را مضاعف کرده است.
رئیس اداره ثبت وحریم آثار تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: در فرآیند ثبت ملی این اثر ، باغ ملی به عنوان فضای شهری با محیط مفرح و سر سبز که در ارتقای ارتباطات و تعاملات اجتماعی بین مردم تربت حیدریه از قدیم تا به امروز و به‌ویژه در مناسبت های ملی همچون نوروز و روزهای تعطیل، نقش مهمی را ایجاد، مورد تایید قرار گرفته و لازم است مورد حفاظت، بازپیرائی و نگهداری علمی قرار گیرد.
