یک محیط کاری سالم که به شکوفایی و پیشرفت کارکنان و سازمان منجر شود ارتباط نزدیکی با بهداشت‌روانی شاغلان آن خواهد داشت
نویسنده: فرزانه شهریاردوست | کارشناس‌ارشد روان‌شناسی‌بالینی
بهداشت‌روانی در محیط کار یعنی چه؟
بهداشت‌روانی در محیط کار یعنی مقاومت در مقابل پیدایش مشکلات روانی و اختلالات رفتاری در کارکنان یک مجموعه و سالم‌سازی فضای روانی کار به نحوی که هیچ یک از کارکنان مجموعه به دلیل عوامل موجود در آن دچار اختلال روانی نشوند؛ همه کارکنان از این‌که در آن مجموعه مشغول کار هستند، احساس رضایت کنند و علاقه‌مند باشند کار خود را در آن‌جا ادامه دهند؛ هر یک از کارکنان سازمان درباره خود، مافوق، همکاران خود و به‌طور کلی نسبت به جهان اطراف و به خصوص به جایگاه خود در مجموعه کاری‌شان احساس مثبتی داشته باشند.
عوامل آسیب‌رسان به سلامت‌روان در محیط‌کاری
عوامل مختلفی می‌توانند سلامت روان در محیط کار را به خطر بیندازند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت اند از:
۱ تبعیض و نقض حقوق دیگران| تبعیض، نقض حقوق دیگران و برچسب زنی در هر محیطی مانعی جدی برای داشتن سلامت روان است. تبعیض، سم مهلکی برای یک مجموعه کاری به شمار می‌آید و زمینه‌ساز بروز بسیاری از مشکلات‌روانی است. ترس ازدست دادن شغل، نداشتن ارتقای شغلی، مشارکت نداشتن همکاران در کارهای تیمی و تمسخر از سوی همکاران، می‌تواند آسیب جدی به بهداشت روانی فرد وارد کند.
۲ استرس‌های زیاد محیط کار| همه مشاغل حتی مشاغلی که ظاهر آسانی دارند دارای لحظاتی نفس‌گیر و پرتنش، مسئولیت و توقع برآوردن انتظارات است. طولانی شدن استرس‌های شغلی و فشارهای کاری در نهایت به خستگی شدید و فرسودگی روانی فرد منجر خواهد شد.
۳ نبود ارتباط صمیمی بین مدیر و کارمندان| مدیرانی که می‌توانند با کارمندانشان ارتباطی صمیمانه برقرار کنند، سلامت روان در محیط کار را ارتقا می‌دهند. در سازمان‌‌هایی که کارمندان ارتباط مناسبی با مدیر ندارند، سلامت روان ضعیف می‌شود. کارمندانی که ارتباط خوبی با مدیر ندارند از او می‌ترسند و زمانی که با او هم‌صحبت می‌شوند، مضطرب هستند و تحت فشار روانی قرار می‌گیرند.
۴ نبود تعادل بین کار و زندگی کارکنان| زمانی که افراد احساس کنند نقش‌های مختلف آن‌ها در محیط کار و خانواده با یکدیگر تداخل دارند و حتی مزاحم یکدیگر هستند، بین کار و زندگی خود احساس تعارض می کنند. احساس تعارض بین کار و خانواده، علاوه بر آسیب به کارکرد شخص در محیط کار و خانه، بر سلامت روانی وی تاثیر می‌گذارد. نبود تعادل بین نقش‌های فرد در خانواده و محیط کار در صورت تداوم، بهداشت روانی فرد را به خطر می اندازد و موجب کاهش کارایی، احساس درماندگی، کاهش رضایت شغلی و کاهش تعهد شغلی می شود.
توصیه‌هایی به مدیران برای ارتقای بهداشت‌روانی کارمندان
کارهای اضافه را کم کنید، اصلاح و بهبود فرایندهای کاری راهکاری مناسب برای جلوگیری از کارهای اضافه و دوباره کاری است. در این زمینه با کارکنان خود مشورت کنید. همچنین به کارکنان خود اجازه و فرصت «نه گفتن» برای انجام اضافه کاری بدهید، به شرطی که وقفه‌ای در کارهای مجموعه به وجود نیاید. در ضمن، کارکنان خود را بر سر دو راهی «کار یا زندگی» قرار ندهید. نباید کارکنان را برای انتخاب بین پیشرفت شغلی و رسیدگی به خانواده تحت فشار بگذارید یا این که آن ها را وادار کنید از ادامه تحصیل صرف نظر کنند.
توصیه‌هایی به کارکنان برای ارتقای بهداشت‌روانی‌شان
در ساعات کاری به ذهن خود استراحت دهید. نفس عمیق، بلند شدن از پشت میز و قدری راه رفتن و صحبت کردن با همکاران مثبت نمونه‌هایی از استراحت هستند. به درخواست‌های غیرمنطقی مانند اضافه کاری های زیاد، محترمانه «نه» بگویید و تلاش کنید کار را کمتر به خانه ببرید. در صورت مجبور بودن به این کار، باید زمان خاصی را به آن اختصاص دهید؛ برای مثال زمانی که فرزندان به خواب رفتند. به‌طور کلی استانداردهای معقولی برای خود در نظر بگیرید و از خود انتظارات کمال‌گرایانه در انجام کارها نداشته باشید.
