هر سال با گذشت چند هفته از شروع سال‌تحصیلی، شاهد مراجعه والدین به مراکز مشاوره برای درمان کمبود توجه و تمرکز دانش‌آموزشان هستیم. از علایم آن چه می‌دانید؟
صبح مشهد- یکی از پرتکرارترین نگرانی‌های والدین در هفته‌ها و ماه‌های ابتدایی بعد از شروع سال تحصیلی، کمبود تمرکز دانش‌آموزان است. با شروع مدارس شاهد سیل والدینی هستیم که برای درمان کمبود توجه و تمرکز دانش‌آموزشان راهی مراکز مشاوره می‌شوند. مبحث توجه و تمرکز چند سالی است که در موقعیت‌های آموزشی بیشتر شنیده می‌شود و خانواده‌های زیادی در حال درمان و بهبود توجه و تمرکز فرزند خود هستند. البته تاثیرات توجه و تمرکز پایین محدود به درس و مدرسه نمی‌شود و در ارتباط کودک با همسالان، خانواده و مشکلات رفتاری بروز بیشتری از خود نشان می‌دهد. برای شروع بحث بهتر است با علایم این اختلال آشنا شویم و آن را بهتر بشناسیم.
نویسنده : دکتر ساحل گرامی| روان‌شناس کودک
تفاوت هوش و تمرکز
برای شروع این نکته را در نظر داشته باشید که هوش و تمرکز دو مفهوم متفاوت هستند. پس باهوش بودن بچه لزوما به معنای داشتن توجه و تمرکز مطلوب نیست. هوش به فرد کمک می‌کند تا مفاهیم را با سرعت بیشتری یاد بگیرد و اگر کسی هوش کمتری داشته باشد، سرعت یادگیری کمتری خواهد داشت. اما توجه و تمرکز به فرد کمک می‌کند از هوش خود استفاده کند و چیزی را با کیفیت بهتری یاد بگیرد و آن را در ذهنش نگه دارد.
شباهت تمرکز نداشتن و ظرف سوراخ
در این بین، اگر بچه‌ای باهوش باشد ولی تمرکز پایینی داشته باشد، موفقیت تحصیلی شایانی به دست نخواهد آورد چراکه نمی تواند از محفوظات خود استفاده کند و چه بسا به سرعت آن‌ها را فراموش می کند. به عبارت ساده‌تر، فرد بدون تمرکز مانند ظرف سوراخی است که تمام مایعات جاری شده از آن به بیرون می‌رود و چیزی در آن باقی نمی‌ماند! مثلا با وجود یادگیری یک شعر، روز بعد کودک آن را فراموش می‌کند و چیزی در خاطرش نیست.
رایج‌ترین علایم ابتلا به اختلال عدم تمرکز
نکته بعدی این است که اگر کودک به اختلال عدم تمرکز مبتلا شود، هنگام یادگیری در یک‌جا بند نمی‌شود. مثلا موقع مشق نوشتن وول می‌خورد، به بهانه آب خوردن مرتب از جا بلند می‌شود، سوالات بی‌ربط می‌پرسد و برایش مشق نوشتن و درس خواندن بسیار عذاب‌آور است. علاوه بر این، چنین بچه‌هایی فراموشکار و بی‌دقت هستند. مثلا در دیکته نقطه و سرکش نمی‌گذارند، قسمتی از سوال ریاضی را انجام نمی‌دهند و مرتب وسیله‌ها را در مدرسه جا می‌گذارند. همچنین با کوچک‌ترین صدایی حواس این بچه‌ها پرت می‌شود و گاهی به‌کلی غرق در رویا می‌شوند و معلم برای این‌که توجه آن‌ها را جلب کند باید مرتب صدای‌شان کند.
مشکل از سوم دبستان به بعد بیشتر می‌شود
مشکل جایی بیشتر می‌شود که کودک به میانه سال‌های دبستان می‌رسد چون تا قبل از این هوش بچه می‌تواند تا حدی جور تمرکز پایین را بکشد و به همین خاطر افت درسی کمتر نمود پیدا می‌کند. علاوه بر این، سطح دروس پایین‌تر است و والدین انگیزه و حوصله بیشتری برای رسیدگی به درس‌های فرد دارد. ولی به مرور با سخت شدن درس‌ها و روش‌های جدید تدریس والدین قادر به پیگیری زیاد درس‌ها نیستند و از طرفی به دلیل این نشانه‌ها دچار خستگی و فرسودگی می‌شوند. همین موضوع باعث جنجال اساسی در خانواده‌های می‌شود و ما برگ برنده خود یعنی ارتباط خوب با والد را از دست می‌دهیم و نافرمانی و مشکلات رفتاری به مشکلات آموزشی اضافه می‌شود.
عاقبت تلخ جدی نگرفتن این مشکل
چنان‌چه نشانه‌های مشابه را در فرزند خود مشاهده کردید یا گزارشی با این شکایات از مربی و معلم دریافت کردید، خیلی سریع با روان‌شناس کودک ماهر مشورت کنید تا کودک برای توجه و تمرکز ارزیابی شود. در صورت لزوم با توجه به شدت مشکل ممکن است شما به روان‌پزشک و درمانگر ارجاع شوید تا درمان دارویی و توان‌بخشی شروع شود. متاسفانه تعداد زیادی از خانواده‌ها به دلایل واهی مانند اعتیادآور بودن داروها، تاثیر منفی بر مغز و شایعاتی از این دست درمان را به تعویق می‌اندازند و همین باعث می‌شود افت تحصیلی، سبب کمبود اعتمادبه‌نفس در بچه شود و ارتباط او با خانواده و همسالان به‌شدت مختل شود که همین نکته اهمیت بیشتری از پیشرفت تحصیلی دارد.
