نهجالبلاغه و حکمتهای آن از منابع ارزشمند در تعلیمات اسلامی است که در آن توجه به عزت و ارزشمندی انسان و سلامت روانی اجتماعی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
صبح مشهد- سلامتی به عنوان یک حق بشری و یک هدف اجتماعی در جهان شناخته شده و برای ارضای نیازهای اساسی و بهبود کیفیت زندگی انسان ضروری است. سلامت و تعادل عمومی دانشجویان نیز در پیشرفت آنها عاملی مهم است و با مداخلات پیشگیرانه و برنامههای ارتقای سلامت با رویکرد دینی و مبتنی بر منابع غنی دین بهبود مییابد.
محققان در پژوهشی با عنوان«تاثیر حکمتهای نهجالبلاغه بر بهبود ابعاد سلامت عمومی دانشجویان» آوردهاند که بررسی متون گذشته نشان میدهد امام علی(ع) با اشراف کامل به شناخت انسان و ابعاد آن، توصیههایی برای پرورش سلامت کلی انسان کرده است که این توصیهها خارج از زمان و مکان اثربخش خواهد بود.
این پژوهش که توسط اسحق رحیمیان بوگر و علی سنایی انجام شده، نشان میدهد نهجالبلاغه امام علی(ع)، درک زیباشناسی را هموار میسازد، زیرا زیباشناسی حسی مشترک در بین تمام انسانها است و درک زیبایی نیز عاری از نفع و غرض است. امام علی(ع) در نهجالبلاغه، شاخصهایی را برای سلامت عمومی انسان معرفی نموده و برای مثال شکیبایی را از عوامل مهم سلامت شخصیت معرفی کرده است.
نهجالبلاغه دارای حکمتها، خطبهها و نامههای ارزشمندی در مورد کاهش مسائل روانی اجتماعی، مقابله با ناامیدی و احساس تنهایی، خشم و خشونت، مدیریت فشار روانی و مقابله با آن، مقابله با اندوه، مرگ، بیماری، مهاجرت، فقر، طلاق، اختلافات خانوادگی، حمایت از گروههای آسیبپذیر و تقویت حمایت اجتماعی، ارتقای بهداشت روانی اجتماعی، ارتقای روابط بین فردی متقابل، ارتقای بهداشت روانی فردی با امیدواری، صبر، توکل و یاد خدا، مهارت تصمیمگیری و حل مساله و مهارت فکر خلاق است.
محققان در بررسی علل ناهنجاری و روش کنترل آن از دیدگاه نهجالبلاغه نتیجه میگیرند که رفع نابهنجاریها و بهبود سلامت و بهداشت در ابعاد مختلف زندگی در کلام امام علی(ع) موضوعی مورد توجه و واجد اهمیت بوده و امام (ع) همواره راهکارهایی در حکمتهای مختلف به این موضوع ارائه دادهاند. همچنین نهجالبلاغه را به عنوان یک داروخانه معنوی در کاهش آشفتگیهای روانشناختی انسانها و ارتقای سلامت آنان معرفی میکنند.
از آنجا که طی سالهای دانشجویی، افراد در معرض خطر بروز اختلالات روانی اجتماعی متعددی قرار دارند، ارتقای سطح آگاهی، نگرش و متعاقبا عملکرد دانشجویان بر پیشگیری از این معضلات و گسترش سلامت عمومی آنان با تاکید بر منابع اسلامی نقش مهمی میتواند داشته باشد. اگرچه شواهد موجود نشاندهنده اهمیت نهجالبلاغه در پرورش روح و روان انسان است، اما بررسی این موضوع به شکل تخصصی بر نمونهای خاص واجد اهمیت خواهد بود.
وجود آموزههای غنی، اسلامی و معنوی در نهجالبلاغه به عنوان یک منبع مهم ارتقای سلامت انسان و نیز خلاءهای موجود در زمینه پژوهش تجربی در این زمینه با وجود دانش نظری بالا در مورد نهجالبلاغه، ضرورت انجام این پژوهش را برجسته میسازد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان تاثیر آموزش حکمتهای نهجالبلاغه بر ابعاد سلامت عمومی دانشجویان انجام شد و نشان داد که حکمتهای نهجالبلاغه بر بهبود ابعاد سلامت عمومی اثربخش است.
در واقع میتوان استنباط کرد که نهجالبلاغه به عنوان یک منبع بسیار ارزشمند دینی دارای راهکارهای مخصوص ارتقای سلامت افراد به خصوص رهنمودهایی برای اصلاح رفتار و کاهش نابهنجاریهای فردی و اجتماعی است و استفاده از آنها به ارتقای سلامت منجر میشود. همچنین پیرو این نتایج میتوان گفت سخنان حکمتآمیز نهجالبلاغه با عقل و استدلال همخوان هستند و شامل حقایق بسیار متعالی و معانی بسیار ژرفی در مورد شناخت خداوند متعال، ماهیت انسان و دیدگاه منطقی نسبت به دنیا با فصاحت و بلاغت تمام است و این منبع عظیم در واقع آگاهیهای ارزشمندی را در هر یک از این زمینهها ارائه میدهد.
به درستی که خطابههای نهجالبلاغه احساسات راکد، منفعل و به تعلیق درآمده انسان را در جهت ستیز با نابهنجاری، فساد و تباهی و بی ارزشی برمیانگیزند و موعظهها انسان را از ناآگاهی کامل و خواب غفلت بیدار ساخته و به او انگیزه و نیرو میبخشد تا با برخورد فعالانه در شرایط استرسآمیز، ترس، اندوه، اضطراب و افسردگی را مهار کند.