اولین فصل سال با وجود نشاط ذاتی‌اش، برای بسیاری از افراد خواب‌آلودگی را در پی دارد که با خوابیدن زیاد هم برطرف نمی‌شود
نویسنده : دکتر نجمه عابدی‌شرق| روان‌شناس بالینی
صبح مشهد– فرقی نمی‌کند مرد باشید یا زن، شاغل باشید یا بیشتر ساعات روز را در خانه سپری کنید. فصل بهار با وجود نشاط و سرزندگی ذاتی‌اش، برای بسیاری از افراد بی‌حالی و خواب‌آلودگی را در پی دارد . این حس و حال نه تازگی دارد و نه مختص ماست. این حس و حال بهاری را از قدیم به یاد داریم؛ چه در دوران مدرسه که در فصل بهار حال و حوصله درس خواندن برای‌مان باقی نمی‌ماند و چه در دوران دانشجویی و…، اما مسئله به همین جا ختم نمی‌شود و نکته جالب این که حتی خوابیدن زیاد هم این مشکل را برطرف نمی‌کند. احساس خستگی همراه با کاهش انگیزه انجام کار از مهم‌ترین تغییراتی است که برخی از مردم به خاطر تطبیق ندادن بدن خود با تغییرات فصلی به آن دچار می‌شوند و در محیط کار هم کارایی لازم را ندارند، اما علت خواب آلودگی بهاری چیست و چطور می‌توان آن را شکست داد؟
تعریف خستگی بهاری و علایم آن
خستگی بهاری یک حالت خلقی گذرا و طبیعی است که معمولا در قالب علایم جسمانی و گاهی علایم روانی ظاهر می‌شود؛ کمبود انرژی، تنبلی، ضعف، اختلال در خواب یا نیاز بیش از حد به خواب، کاهش تمرکز و بهره‌وری، افزایش تحریک‌پذیری و استرس، سردرد، درد عضلانی، بی‌اشتهایی یا میل به پرخوری، اضطراب و خلق‌و‌خوی نامساعد سردرد و در برخی موارد احساس ناامیدی و بی‌انگیزگی از شایع‌ترین علایم خستگی بهاری هستند که به تدریج ظاهر می‌شوند.
علت خواب‌آلودگی در فصل بهار چیست؟
به هم خوردن ساعت خواب| شروع فصل بهار در کشور ما با یک تعطیلات ۱۳ روزه شروع می‌شود. به‌هم خوردن ساعت خواب در تعطیلات نوروز باعث می‌شود تا مدت‌ها بدن‌مان به محیط های کاری عادت نکند و به نوعی در مقابل بیداری در ساعات اولیه روز مقاومت نشان دهد.
ابتلا به افسردگی فصلی| گاهی نشانه‌های خواب آلودگی و بی‌حالی با دیگر علایم افسردگی ایجاد می شود. البته معمولا افسردگی فصلی در پاییز و زمستان است، اما در موارد کمتر شایع در افرادی با الگوی برعکس، ظهور علایم در فصل بهار یا تابستان آغاز می‌شود.
تغییر در هورمون‌ها| انسان‌ها سطح هورمون‌های خود را در پاسخ به محرک‌های خارجی مانند نور و دما تنظیم می‌کنند. با تغییر فصل از زمستان به بهار و بروز تغییر در هورمون‌ها، ممکن است برخی افراد حالاتی همچون ضعف، بی‌حالی و خستگی مضاعف را تجربه کنند. تابش طولانی نور خورشید در بهار باعث می‌شود بدن سروتونین بیشتری ترشح کند که در نتیجه آن، دمای بدن افزایش می‌یابد، رگ‌های خونی منبسط می‌شود و فشار خون کاهش می‌یابد. بدن ما به زمان نیاز دارد تا خود را با تغییرات فیزیکی سازگار کند، به همین دلیل بسیاری از افراد در این زمان از سال با خستگی و خواب‌آلودگی بهاری دست و پنجه نرم می‌کنند.
برای مدیریت آن چه کنیم؟
از کافی‌بودن خواب‌تان مطمئن شوید
خواب‌آلودگی ممکن است مشکلاتی را برای انسان در فصل بهار ایجاد کند اما اگر فرد از آن رنج میبرد، باید ابتدا به این اصل توجه کند که آیا خواب کافی داشته است یا خیر؟ اگر میزان خواب وی کمتر از حد طبیعی باشد، در روز احساس خواب‌آلودگی می‌کند. افراد باید ضمن بهداشت خواب و استفاده نکردن از مواد محرکی مانند قهوه و چای در شب، ساعت خواب خود را تنظیم کنند تا به خواب‌آلودگی در طول روز دچار نشوند.
از قانون ۵ دقیقه استفاده کنید
یکی از مشکلاتی که افراد در انجام کارهای‌شان دارند، شروع کردن آن است. این قانون می‌گوید که اگر کاری را عقب انداخته‌اید فقط ۵ دقیقه زمان صرف کنید و فضای کافی به وجود بیاورید و کارهای عقب مانده‌تان را انجام دهید. سخت‌ترین مرحله هر کاری شروع آن است، پس اگر کار خود را شروع کرده اید، مطمئن باشید که پس از ورود به آن حتی برای ۵ دقیقه، ادامه دادن کار و شرایط بسیار آسان خواهد شد و چه بسا کار را تمام کنید.
خودتان را فراموش نکنید
مطمئن شوید که به اندازه کافی برای خودتان وقت صرف می‌کنید؛ علایق‌تان را دنبال کنید و کارهایی را انجام دهید که شما را خوشحال و آرام می‌کند. توجه کافی به خود باعث می‌شود کمتر احساس خستگی جسمی و ذهنی داشته باشید و از تمام لحظات زندگی لذت ببرید.
ورزش و پیاده‌روی را جدی بگیرید
فعالیت بدنی در فصل بهار می‌تواند احساس رخوت، کسالت و خواب آلودگی را از ما دور کند. توصیه می‌شود ورزش و پیاده‌روی را در این فصل در برنامه روزمره خود داشته باشید. از قانون ۵ دقیقه در ورزش هم می‌توان استفاده کرد و جالب این که برای بسیاری از افراد شروع کردن ورزش سخت است اما به محض شروع، نمی‌توانند آن را ادامه ندهند. یادتان باشد ۵ دقیقه ورزش بهتر از صفر دقیقه ورزش کردن است.
مراجعه به پزشک یا روان‌شناس
اگر مشکل جدی وجود دارد، نیاز است به پزشک مراجعه کنید و علت پزشکی آن را جویا شوید. یکی از علت‌های اصلی ضعف و بی‌حالی در طول روز، افت فشار است که به صورت تاری دید و ضعف‌های عضلانی خودش را نشان می‌دهد. تمام کسانی که در طول روز دچار ضعف و بی‌حالی هستند، قبل از هر کاری باید فشار خون خود را اندازه بگیرند. همچنین اگر دیگر علایم افسردگی در شما وجود دارد، نیاز است در این زمینه با یک روان‌شناس مشورت کنید
