عجایب ۴۲۰ میلیون کارت بانکی

سالانه حدود ۷۰۰ میلیارد تومان برای صدور کارت بانکی هزینه می شود، هر ایرانی چند کارت بانکی دارد و آینده کارت های بانکی به چه سمتی می رود؟

صبح مشهد- این روزها کیف اغلب ایرانی‌ها را انواع و اقسام کارت‌های بانکی متعلق به بانک‌های مختلف پر کرده است؛ کارت‌هایی که به اجبار برای پرداخت حقوق، پرداخت وام و تسهیلات، باز کردن حساب‌های مختلف و… به مشتریان بانکی تحمیل می‌شوند، اما درنهایت استفاده چندانی ندارند ولی صرفا به دلایلی مثل بسته ‌نشدن حساب یا داشتن موجودی اندک همچنان فعال هستند. طبق آخرین آمار اعلام ‌شده تا پایان خرداد امسال بیش از ۴۲۰ میلیون کارت بانکی در قالب کارت برداشت، اعتباری، هدیه و کارت پول الکترونیک در کشور وجود دارد. اتفاقی که از دید سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ می تواند منجر به افزایش ریسک وقوع جرم ‌شود. در این گزارش سعی کرده‌ایم از خطرات تعدد کارت، هزینه های صدور کارت و آینده کارت های بانکی بنویسیم.

هر ایرانی چند کارت دارد؟
با توجه به این ‌که حدود ۴۲۰ میلیون کارت بانکی فعال در کشور وجود دارد، به طور متوسط هر ایرانی بالای ۱۸ سال بیش از هفت کارت بانکی دارد. البته طبق گزارش ها، خانوارهای روستایی به فعالیت با یک کارت بانکی بسنده می‌کنند اما در خانوارهای شهری به‌ طور متوسط هر نفر بیش از ۱۰ کارت بانکی دارد که البته اغلب آن ها موجودی کمی دارند.

هزینه صدور کارت بانکی
هم اکنون کارمزد صدور کارت بانکی ۳ هزار تومان است ، در حالی که با بررسی‌های خبرنگار ما از بانک‌های مختلف خصوصی و دولتی صدور هر کارت بانکی بین ۱۵تا۲۵هزار تومان برای بانک‌ها هزینه دارد که بسته به جنس کارت قیمت تمام شده آن متفاوت است. از آن‌جایی که بررسی گزارش ها نشان می دهد به طور متوسط سالانه حدود ۳۵ میلیون کارت بانکی صادر می شود، اگر قیمت تمام شده هر کارت را ۲۰ هزار تومان درنظر بگیریم، کل هزینه لازم برای صدور این تعداد کارت در یک سال معادل ۷۰۰ میلیارد تومان خواهد شد که از این مبلغ ۱۰۵ میلیارد تومان آن را مردم پرداخت می‌کنند. اما این سوال مطرح می شود که با وجود این همه هزینه برای صدور کارت بانکی چرا تاریخ انقضا در کارت‌های بانکی درج می‌شود تا بانک برای صدور مجدد دوباره زیان ببیند؟

چرا این همه کارت؟
همان طور که گفتیم هزینه صدور کارت از کارمزد آن به مراتب بیشتر است اما با این شرایط مشخص نیست که چرا باز هم بانک‌ها اصرار به صدور کارت برای تمام مشتریان خود دارند و حتی برای ارائه تسهیلات و پرداخت اقساط هم برای مشتریان کارت صادر می‌کنند. درکنار علاقه سیستم بانکی، نظام پرداخت در بوروکراسی دولتی یا خصوصی نیز افراد را به داشتن حساب‌های متعدد سوق می‌دهد. مثلا بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی و خصوصی هم کارکنان‌شان را ملزم می‌کنند برای دریافت حقوق و مزایا در بانک خاصی حساب افتتاح کنند. یکی از دلایل اصلی این که هر شرکت یا سازمانی برای پرداخت حقوق کارکنانش از یک بانک استفاده می‌کند، این است که برای واریز وجه از بانک مبدأ به مقصد، درصورتی‌ که هر دو بانک یکی نباشند حدود هزار تومان کارمزد بابت واریز وجه از حساب مبدأ کسر می‌شود و برای شرکت‌ها صرفه اقتصادی ندارد که بخواهند بابت واریز حقوق هرکدام از کارمندان خود کارمزدی پرداخت کنند. به همین دلیل است که از کارمندان و کارکنان خواسته می‌شود در یک بانک مشخص حساب باز کنند. درواقع به‌ طور طبیعی ضرورتی به این میزان تنوع و تعداد کارت‌های بانکی وجود ندارد و بهتر است کارت‌های بانکی مختلف در شبکه بانکی کشور در قالب یک کارت تجمیع شوند.

تجمیع کارت ها به کجا رسید؟
شاید تجمیع کارت‌ های بانکی در یک کارت بتواند کار را برای رصد کردن افراد راحت‌تر کند. این طرح سال‌هاست که در حال پیگیری است، اما به سرانجام نرسیده است. مدیر وقت اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در سال ۹۶ از آماده‌سازی بانک‌ها برای پیاده‌ کردن استاندارد‌های امنیتی و صدور کارت‌های هوشمند خبر داده بود. همچنین در بهمن‌ماه ۱۳۹۹ عبدالناصر همتی، رئیس سابق بانک مرکزی در صفحه شخصی اینستاگرام خود نوشت: «بانک مرکزی، به ‌منظور ایجاد تسهیل در پرداخت‌های الکترونیکی، به ‌زودی از پروژه استفاده از موبایل برای انجام تراکنش‌های خرید در فروشگاه‌ها و درنتیجه حذف تدریجی استفاده از فیزیک کارت خرید رونمایی می‌کند.» اما هنوز تجمیع کارت های بانکی به جایی نرسیده است. اما تجمیع تمامی کارت‌های بانکی در یک کارت همچنان مطرح است که به سرانجام رسیدن آن می‌تواند به تسهیل در انجام امور بانکی مردم منتهی شود.

خطرات صدور این تعداد کارت بانکی
به منظور بررسی خطرات این تعداد کارت برای اقتصاد ایران بهتر است به گزارش تابناک درباره پول شویی قربانعلی فرخزاد نگاهی بیندازیم. قربانعلی فرخزاد کسی بود که ماشین‌سازی تبریز را خریداری کرد و زمانی نامش بر سر زبان‌ها افتاد که ۳ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی بابت تجهیز ماشین‌آلات کارخانه از بانک مرکزی دریافت کرده و آن‌ها را در بازار به قیمت آزاد فروخته بود. به گزارش تابناک ، یکی از تخلفات او این بود که بنا بر اظهارات نماینده دادستان و اقرار فرخزاد، فقط در بانک ملی ۲۵حساب با گردش ۲۵۰۰میلیارد تومانی داشت. وی تنها در روز ۲۵ بهمن ۹۶ حدود ۵/۱۴میلیارد تومان در نظام بانکی کشور پول جابه‌جا کرده بود که طبق قوانین پول شویی کشور، غیرممکن بود و به نوعی یک رکورد در پول‌شویی محسوب می‌شد بنابراین یکی از معایب وجود تعداد زیاد کارت‌های بانکی در اقتصاد کشور همین مسئله فساد و اختلاس و پول شویی است. از سوی دیگر تعدد کارت‌های بانکی باعث فرار از مالیات و سخت شدن تشخیص درآمد هر فرد برای دریافت مالیات از مجموع درآمد می‌شود. همین خطرات هم باعث شده که فرمانده انتظامی تهران بزرگ در گفت‌وگو با ایسنا از تعدد کارت‌های بانکی انتقاد کند و به بانک مرکزی پیشنهاد ادغام کارت ملی هر فرد با کارت بانکی را بدهد. او در این باره گفته: «در بسیاری از کشور‌ها کارت ملی می‌تواند کار کارت بانکی را انجام دهد. این پیشنهاد پلیس به نظام بانکی و جزو مطالبات پلیس است و باید به موضوع کارت‌های بانکی سر و سامان داده شود تا بستر جرم از بین برود.»

آینده کارت های بانکی
هرچند هنوز در کشور ما تعدد کارت های بانکی وجود دارد و باعث سردرگمی های زیادی هم شده با این حال پیش بینی ها حکایت از این دارد که کارت های اعتباری به زودی از بین خواهند رفت. رئیس بانک مرکزی برزیل پیش ‌بینی کرد به زودی کاربران به‌ جای داشتن کارت های بانکی متعدد از بانک‌های مختلف در گوشی تلفن همراه خود، تمام جنبه‌های زندگی مالی خود را در یک نرم‌افزار در تلفن همراه خود ادغام و کنترل خواهند کرد. برخی کشورها هم اکنون کارت برداشت را کنار گذاشته‌اند و از کارت اعتباری بیشتر استفاده می‌کنند. وقتی از کارت اعتباری استفاده شود، برای این ‌که اعتبار فرد افزایش یابد سعی می کند از یک بانک خدمات دریافت کند، به همین دلیل لزومی برای استفاده از کارت چند بانک وجود ندارد. در ترکیه برای تراکنش‌های خرد از توکن و برای تراکنش‌های درشت از کارت استفاده می‌کنند. همچنین در کشورهای آسیای شرقی از تلفن همراه و چهره استفاده می‌کنند. به این صورت که چهره و موبایل در بانک معرفی می شود و حساب بانکی که قرار است از آن برداشت شود، اعلام می‌شود.

منبع: روزنامه خراسان