خطاهای ‌شناختی در جلسه ‌خواستگاری

بعضی دختر و پسرها هنگام ارزیابی طرف‌ مقابل برای ازدواج در جلسات آشنایی، اشتباهاتی مرتکب می‌شوند که آینده زندگی مشترک‌شان را تهدید خواهد کرد.

نویسنده : مهدی خراسانی | ‌کارشناس ‌ارشد روان ‌شناسی بالینی

صبح مشهد– انتخاب همسر و بررسی این که طرف ‌مقابل چقدر با معیارهای ما همخوانی دارد، شاید در ظاهر ساده به نظر برسد اما رعایت‌ نکردن یک سری ملاحظات باعث می‌شود تا آینده فرد تحت تاثیر قرار گیرد. همین دشواری در تصمیم‌گیری برای ازدواج برای بسیاری از افراد می‌تواند به موضوعی غیرقابل حل تبدیل شود. در تصمیم‌گیری برای انتخاب همسر، ممکن است برخی افراد گرفتار خطاهای شناختی شوند که ازدواج را برای آن‌ها بسیار سخت می‌کند. خطاهای شناختی هنگام تحلیل و قضاوت درباره رویدادها، ما را به دام خود گرفتار می‌کنند و باعث می‌شوند نتوانیم شرایط موجود را به درستی ارزیابی و بهترین گزینه را به عنوان همسر انتخاب کنیم. در این مطلب شما را با برخی از این خطاهای ‌شناختی که در جلسه خواستگاری در کمین دختر و پسرهای دم بخت است، آشنا می‌کنیم.

خطای هاله‌ای
خطای هاله‌ای، یک خطای شناختی است که بر اساس آن، من یکی از ویژگی‌های شما را می‌بینم و طبق آن درباره سایر ویژگی‌های شما پیش‌داوری می‌کنم. به ‌طور مثال ممکن است زیبایی یک نفر، چنان زیاد باشد که قضاوت دیگران درخصوص هوش او، تحت تاثیر این زیبایی قرار گیرد. به عبارتی، از میان دو فرد که همه ویژگی‌های آن‌ها مشابه است و فقط یکی چهره زیباتری دارد، احتمال بیشتری وجود دارد که مردم، او را تیزهوش‌تر ارزیابی کنند. این یعنی زیبایی بر سایر مشخصات او، اثر هاله‌ای داشته است. اثر هاله‌ای، می‌تواند شکل‌های منفی هم داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است لهجه‌ بد یک نفر در یک زبان، باعث شود که برخی شنوندگان دچار خطای هاله‌ای شوند و دانش و تخصص او را هم کمتر از چیزی که واقعاً هست، ارزیابی کنند. در زمینه انتخاب همسر مناسب، بسیاری از افراد به این خطا دچار می شوند. به عنوان مثال کسی را که دارای امکانات مالی بالا باشد، از نظر سایر ویژگی‌ها به اندازه کافی بررسی نمی کنند یا برعکس، اگر کسی امکانات مالی خوبی نداشته باشد حتی اگر از نظر سایر ویژگی‌ها خوب باشد، برای ازدواج به عنوان گزینه مناسب ارزیابی نمی‌کنند. این مثال صرفا درباره امکانات مالی بود. شما خود می‌توانید مثال‌های بسیار دیگری را بیابید.

خطای اعتماد به ‌نفس بیش از حد
در فهرست خطاهای شناختی، یکی از شناخته شده‌ترین خطاها، اعتماد به ‌نفس بیش از حد است. اعتماد به نفس بیش از حد در تصمیم‌گیری و قضاوت‌ها به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند. یکی از این اشکال، خطا در برآورد میزان دقت قضاوت است. خطای اعتماد به ‌نفس بیش از حد در برآورد میزان دقت قضاوت، به این معناست که ما به درست بودن باورها و ذهنیت‌مان بیش از آن چه که واقعاً درست هستند، باور داریم. همان خطایی که باعث می‌شود گاهی در گفت و گوها، خاطره‌ خود درباره نقشه‌ خانه دوست‌مان را معتبرتر از توضیحات خود او درخصوص خانه‌اش بدانیم! همچنین خطایی که احساس می‌کنیم در تصمیم‌گیری خود، منصف‌تر و منطقی‌تر از دیگران هستیم. این خطا را در تصمیم‌گیری برای ازدواج هم می‌توانید به وضوح ببینید. بسیار زیادند دختر خانم‌ها و آقا پسرهایی که به قدری به درست بودن نظر خود اعتقاد دارند که به نظر پدر و مادر و بزرگ ترها در انتخاب همسر اهمیتی نمی‌دهند و روی نظرات خود پافشاری می‌کنند. همچنان که بعدها این موضوع را مطرح می‌کنند چرا شما که می‌دانستید من اشتباه می‌کنم، جلوی اشتباه من را نگرفتید؟

خطای تمرکز بر اطلاعات لحظه آخری
فرض کنید تصمیم گرفته‌اید یک خودروی جدید بخرید. تمام بازار را بررسی و از میان گزینه‌های موجود، یکی را انتخاب می‌کنید. این خودرو در ایران فروش قابل توجهی دارد که نشانه مثبتی است. در قدم بعدی، با دوستان و آشنایانی که از این خودرو دارند، مشورت می‌کنید. آن‌ها هم نظرات مختلفی در این باره می‌دهند که برایند آن خیلی مثبت است. سپس به شرکت عرضه‌ کننده خودرو مراجعه می‌کنید و در لحظه ورود با یک مشتری عصبانی مواجه می‌شوید که می‌گوید: «اصلاً این خودرو را نخرید. من دو ماه پیش گرفتم، الان یک ماه است که این جا در نمایندگی مانده است، چون یک بار خاموش شد و دیگر روشن نشد…». کم نیستند کسانی که در چنین شرایطی، تصمیم خود را تغییر می‌دهند، در صورتی که شاید فراوانی این اتفاق برای این مدل خودرو، نسبت به بقیه خودروها خیلی کمتر باشد، همچنان که تحقیقات این فرد با آخرین چیزی که مشاهده کرد، متفاوت بود. این مثال را گفتم تا به شما بگویم درباره ازدواج این‌ گونه فکر کنید که آقا پسری، دختر خانمی را پسندیده است. از اخلاق و خانواده او هم خوشش می‌آید. تفاهم زیادی هم دارند. تحقیقات هم انجام می‌دهد و نتیجه می‌گیرد این دختر خانم همان شخصی است که تاکنون دنبالش بوده است. در جلسات پایانی، زمانی که همه چیز رو به اتمام است، یکی از آشنایان آقا پسر می‌گوید که این چه دختری است که انتخاب کرده‌ای؟ مثلا چرا خانواده دختر خانم این رسم را رعایت نکرده و …؟ با این نظر منفی، آقا پسر در دلش درباره دختر خانم تردید ایجاد می‌شود و در نهایت ازدواج سر نمی‌گیرد! این خطای تمرکز بر آخرین اطلاعات هم از آن چیزهایی است که دختر و پسرهای دم‌بخت باید مراقب آن باشند.