والدین نقش انکارناپذیری در شکل‌گیری وتقویت عزت‌نفس کودکان و نوجوانان‌شان دارند اما نمی‌دانند چرا و چطور باید به این هدف دست یابند.
مترجم : رفعت رحیم‌زاده حناچی منبع: yessafechoices.org
صبح مشهد– عزت‌نفس مجموعه‌ای از عقاید و احساساتی است که افراد به خود دارند. نحوه‌ای که افراد درباره خود فکر می‌کنند(چه مثبت و چه منفی) بر نگرش درباره زندگی، رفتار و موفقیت‌شان تأثیر بسزایی دارد. عزت نفس و حس ارزشمندی، به دوری از فشارهای روانی و کاهش گرایش به رفتارهای پر خطر در کودکان و به خصوص نوجوانان کمک می‌کند و در مقابل فقدان آن منجر به تجربه حس‌های منفی مثل ناراحتی‌های روحی و مشکل در دوست‌یابی و عملکرد موفق فرزندان در حوزه تحصیلی خواهد شد. شما به‌عنوان والد نقشی انکارناپذیر در شکل‌گیری و تقویت عزت نفس در فرزندتان دارید. در ادامه راهکارهایی ارائه می‌شود که می‌توانید به‌عنوان پدر یا مادر برای دست‌یابی به این هدف مهم به‌کار گیرید.
به فرزندتان بگویید که به او افتخار می‌کنید
معمولا والدین در بیان حس‌های منفی خود به فرزندشان بسیار عجول هستند ؛ در حالی‌که به‌ندرت حس مثبت خود به رفتار، عملکرد و صفات خوب او را نشان می‌دهند. مکرر به او یادآوری کنید که به او افتخار می‌کنید و خوشحال هستید که عضوی از خانواده شماست. فرزندتان این جملات را حفظ و با خود تکرار و از این طریق حس ارزشمندی و دوست‌داشتنی بودن می‌کند.
در انتخاب لغات برای تمجید از فرزندتان بخشنده باشید
به‌طور روشن و جزئی بیان کنید کدام بخش از رفتار فرزندتان برای شما تحسین‌آمیز بوده است. مثلاً: «این که اسباببازیهایت را با خواهر کوچکت تقسیم کردی، بسیار دوست داشتم. این نشان می‌دهد که چقدر مراقب او هستی!» یا: «امروز در بازی فوتبال عالی بودی! این پشتکارت را نشان می‌دهد!»
از انتقادهایی که منجر به ایجاد حس حقارت می‌شود بپرهیزید
همه کودکان به قاعده‌مندی و هشدارهای کلامی نیاز دارند؛ اما توجه داشته باشید که اگر شخص فرزندتان به‌جای رفتار و عملکرد او مورد هدف انتقاد شما باشد، این انتقاد، مخرب خواهد بود و موجب حس تحقیر و ترس در فرزندتان خواهد شد. از عبارات حاوی ضمیر «من» استفاده کنید تا «تو». مثلاً: «من دوست دارم پس از بازی، اسباببازیهایت را به‌جای پهن کردن روی زمین، در جعبه‌اش قرار دهی.» به جای: «تو چرا این قدر تنبل و شلخته‌ای؟»
در ایجاد مرزها و قواعد تربیتی، جهت‌گیری مناسب داشته باشید
قاعده‌مندی بخشی مهم از روند رشد فرزندان است. برای تقویت آن سعی کنید بیش از آن که نقش یک ناظم یا تنبیه‌کننده را داشته باشید، یک مربی یا معلم عادل و قاطع باشید که در عین حال رفتاری دوستانه دارد. چنین صفاتی در شما منجر به این می‌شود که فرزندتان مسئولیت رفتارهایش(چه مثبت و چه منفی) را بپذیرد و نکات منفی یا بدی‌های رفتارش را شخصی‌سازی نکند.
دیدگاه بسیار جدی و سخت‌گیرانه را کنار بگذارید
افراد بسیار سخت‌گیر، کمتر مجال بهره بردن از خوشی‌های زندگی را دارند. داشتن حس شوخ‌طبعی و آسان گرفتن بر خود، برای داشتن یک زندگی شاد و متنوع لازم است. این دیدگاه را در تعامل با فرزندتان هم داشته باشید تا به او بیاموزید که هیچ اشکالی ندارد گاهی اشتباه کند؛ همه انسان‌ها اشتباه می‌کنند و این کاملاً طبیعی است.
به او فرصت مشارکت کردن دهید
این اتفاق به او نشان می‌دهد که به توانایی‌هایش ایمان دارید و نیز به او حس مسئولیت‌پذیری می‌دهد. در ضمن به خطاهایش به‌عنوان فرصتی برای یادگیری حین تجربه‌ها نگاه کنید. فرزندانی که والدینی بسیار سخت‌گیر با عکس‌العمل‌های شدید در برابر خطاهایشان دارند، ریسک‌پذیر نخواهند بود و ناخواسته و همواره دیگران را مقصر مشکلاتشان تلقی خواهند کرد.
بر نقاط قوتش تمرکز کنید
حس توانمندی و افتخار به خود، به او اعتماد به نفسی می‌دهد که در مواجهه با چالش‌ها برایش ضروری خواهد بود. به او اجازه دهید مشکلات را حل و تصمیم‌گیری کند. از این که به طور مستقیم به او راه حل ارائه دهید، اجتناب کنید. در برخورد با او و در مسیر تربیتی خود قاعده‌مند باشید و برایش حدودی تعیین کنید؛ اما این قواعد چنان نباشند که منجر به حس ترس یا تحقیر در او شوند.
دنیا را از نگاه او بنگرید
برخورد همدلانه داشته باشید، با فرزندتان با احترام برخورد کنید و صحبتش را قطع نکنید. تمام توجه‌تان را در زمان صحبت با او به فرزندتان معطوف کنید؛ مثلاً هنگام گفت و گو با او از تماشای تلویزیون یا خواندن روزنامه دست بکشید. او را همان‌طور که هست بپذیرید و دوست داشته باشید و دنیا را از نگاه او بنگرید.
نگذارید افکار منفی درباره خودش داشته باشد
به فرزندتان اجازه ندهید درباره خود افکار منفی داشته باشد. مثلاً یک پاسخ مناسب به فرزندتان وقتی از عملکرد بدش در درسی مثل ریاضی شکایت می‌کند، می‌تواند این باشد: «تو دانش‌آموز خوبی هستی. ریاضی تنها یک بخش از کل دروس است که تو نیاز داری زمان بیشتری نسبت به دیگر دروس برایش صرف کنی. ما می‌توانیم با هم روی آن کار کنیم. همچنین به جز زمان‌های ضروری، گفت وگوهایتان با او خصوصی و در موقعیت‌هایی باشد که دیگران اطراف‌تان نیستند.
