در آستانۀ روز ثبت احوال، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در شصت‌وششمین سه‌شنبۀ علمی‌فرهنگیِ خود از قدیمی‌ترین اسناد ثبت احوال خراسان و مشهد، موجود در گنجنیه رضوی به صورت وبیناری رونمایی کرد.
به گزارش گنجینۀ رضوی، دبیر سه‌شنبه‌های علمی‌فرهنگی سازمان یادشده از رونمایی قدیمی‌ترین اسناد ثبت احوال خراسان و مشهد در شصت وششمین برنامه از این رویداد فرهنگی خبر داد و اظهار داشت: در این مراسم که به صورت وبیناری و با حضور مدیران ارشد این سازمان و معاون امور اسناد هویتی اداره کل ثبت احوال خراسان رضوی برگزار شد، از ۱۳ برگ از قدیمی‌ترین این اسناد رونمایی شد.
جواد فرهمندنژاد تصریح کرد: نامه میرزا احمدخان پشنگ، رئیس تشکیلات احصائیه و سجل احوال ایالت خراسان، به وزارت داخله مبنی بر تقدیر و تشکر از همکاری خوب رکن الدوله و حکومت سبزوار پیرامون سجل احوال در آن حوزه در تاریخ اسفند ۱۳۰۵ شمسی و شماره سند ۱/۱۲۰۴۴۰ و همچنین نامه حاج مرتضی میرزا قهرمان، رئیس احصائیه و سجل احوال ایالتی خراسان، به علی‌نقی‌خان فسا، رییس اداره محاسبات آستان قدس، مبنی بر تشکر از همکاری خوب وی در پیشرفت امر ثبت احوال، در تاریخ مهر ۱۳۰۶ شمسی و شماره سند ۳/۶۴۵۲۸ از جمله اسنادی است که در این مراسم از آنها رونمایی شد.
همچنین کارشناس اطلاع‌رسانی و ارائه خدمات در مخازن اسناد آستان قدس رضوی در این مراسم به نقش آستان قدس رضوی در اجرای اولین قانون سجل احوال در سال ۱۳۰۴ شمسی که بر آن اساس، وزارت داخله موظف شد در کلیه ایالات و ولایات به دایر کردن سجل احوال مبادرت ورزد، پرداخت.
کاظم جهانگیری در این خصوص اظهار داشت: در مشهد علی‌رغم افتتاح اداره سجل احوال در سال ۱۳۰۵، اجرای این قانون تا مرداد ۱۳۰۶ به تعویق افتاد و فعالیت رسمی آن با صدور اولین سند سجلی و شناسنامه رسمی برای شخصی به نام غلامرضا رضایوف در تاریخ ۱۲/۰۵/۱۳۰۶ آغاز و سپس توسط محمدولی خان اسدی که هم‌زمان با سمت نیابت تولیت آستان قدس، کفالت ایالت خراسان هم به او واگذار شده بود، ادامه پیدا کرد و تا سال ۱۳۰۸ طول کشید.
وی افزود: با توجه به اینکه بخشی از ساکنان شهر مشهد جزء کارکنان آستان قدس رضوی و خانوادههای آنان بودند و نیز با توجه به اینکه برخی از قراء و دهات در مشهد و توابع، جزء موقوفات آستان قدس بود، حمایت آستان قدس رضوی از این قانون در توسعه آن تأثیر جدی داشت.
وی خاطرنشان کرد: مرکز اسناد آستان قدس رضوی بهعنوان یکی از بزرگترین مراکز اسنادی کشور بیش از ۱۳میلیون برگ سند را در آرشیو خود نگهداری می‌کند که افزون بر ۴۰۰ برگ آن در خصوص ثبت احوال است.
جهانگیری افزود: احکام انتصابات روسای سجل احوال خراسان و مشهد، نحوه اداره و مشکلات و مسائل مربوط به شکل‌گیری سجل احوال، مکاتبات انجام شده پیرامون صدور ورقه هویت (شناسنامه) برای کارکنان و رعایای رقبات آستان قدس و رفع اشتباهات و اغلاط این اوراق، بیان ساختار و شعبات سجل احوال مشهد، روال کار دریافت ورقه هویت، رویکرد افراد نسبت به انتخاب نام خانوادگی، نقش آستان قدس در این زمینه و مسائل و مشکلاتی که آستان قدس با آنها روبرو بوده و نیز چند نمونه از اوراق هویت صادر شده در شهر مشهد و در برخی از شهرهای استان خراسان، از جمله اسناد موجود در این مرکز است که به خوبی پیشینه ثبت احوال این منطقه را نشان می‌دهد.
وی در ارتباط با نقش آستان قدس در اجرای وسیع قانون سجل احوال در مشهد و خراسان رضوی اضافه کرد: آستان قدس به منظور ملزم کردن کارکنان خود جهت دریافت ورقه هویت، پرداخت حقوق به آنان را منوط به ارائه شناسنامه از سوی آنان کرده بود و همچنین رؤسای ادارات آستان قدس از جمله، رئیس محاسبات آستان قدس، از پیشگامان دریافت ورقه هویت جهت خود و خانواده‌شان بودند که این امر نیز تأثیر زیادی در ترغیب کارکنان نسبت به این مسأله داشته است.
همچنین مهندس نورمحمد یارمحمدی، معاون امور اسناد هویتی اداره کل ثبت احوال خراسان رضوی، در این مراسم وبیناری به بیان سیر شکل‌گیری ثبت احوال پرداخت و گفت: در خراسان رضوی، به ترتیب، نیشابور، سبزوار و مشهد نخستین شهرهایی هستند که ادارۀ ثبت احوال در آنها تأسیس شده است. وی همچنین به رشد جمعیت در این استان پرداخت و اظهار داشت: پس از فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص ضرورت رشد جمعیت و فرزندآوری، شاهد رشد جمعیت در سال‌های اخیر بودیم؛ لکن در سال جاری با کاهش نرخ جمعیت نسبت به سال قبل مواجه هستیم.
