یکی از خبرهایی که چند وقتی است با حواشی زیادی همراه بوده بحث سهمیه های دانشگاه هاست. شاید در وهله اول با شنیدن نام سهمیه های دانشگاه، سهمیه خانواده شهدا و ایثارگران در ذهن مان تداعی شود اما گزارشی درباره آمار سهمیه ها و همچنین گفته های خالقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در انتقاد از قانون سهمیه اعضای هیئت علمی نشان می دهد که موضوع اصلی سهمیه ها و نابرابری آموزشی به سهمیه های خاصی تعلق دارد.
آماری که تلقی اولیه ما درباره کسانی را که از سهمیه ها استفاده می کردند به شدت دگرگون می کند. امروز سعی داریم اطلاعاتی درباره سهمیه، نحوه تخصیص آن و آمارهای عجیب و غریبی از آن را در اختیارتان قرار دهیم.
چه کسانی سهمیه می گیرند؟
۱- همسر و فرزندان شهدا، آزادگان و همسر و فرزندان آنان، جانبازان، همسر و فرزندان جانبازان با جانبازی ۲۵ درصد به بالا، جزو سهمیه ایثارگران محسوب می شوند و تـابع ضـوابط مربوط بـه سهمیه ایثارگران هستند. ظرفیت اختصاصی برای این دسته از داوطلبان ۲۵ درصد از ظرفیت هر کدرشته محل است.
۲- جانبازان زیر ۲۵درصد و همسران و فرزندان آن ها و همین طور همسران و فرزندان رزمندگانی که بیش از شش ماه در جبهه حضور داشته اند نیز دارای سهمیه ۵ درصدی هستند.
۳- مناطق محروم ۳۰درصد سهمیه پذیرش دارند که داوطلب باید پس از دانش آموختگی براساس رشته و منطقه سال هایی را در مناطق محروم خدمت کند.
۴- همسران و فرزندان عضو هیئت علمی هم سهمیه ای مجزا دارند که البته درصد و ظرفیت مشخصی برای آن اعلام نشده است و در چند خط پایین تر درباره آن نوشته ایم.
منبع تصمیم گیری برای سهمیه ها کجاست؟
۱- منبع اصلی تعیین یا تغییر سهمیه های خانواده معظم شهدا و ایثارگران در ایران مجلس شورای اسلامی است، البته شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در مواردی دخالت کرده و سهمیه هایی را داده است. سهمیه های خانواده شهدا، ایثارگران و رزمندگان نتیجه تصمیم نمایندگان است که از اوایل انقلاب وجود داشته و فقط گاهی در مجلس دستخوش تغییراتی شده که آخرین تغییراتش را در بخش قبلی برای تان شرح دادیم.
۲- علاوه براین، سهمیه ویژه خانواده اعضای هیئت علمی هم وجود دارد که به تصمیم جلسه ۷۳۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ۲۵/۴/۹۲ باز می گردد که در آن جلسه مقرر شد که فرزندان اعضای هیئت علمی دانشــگاه ها می توانند به دانشگاه محل تدریس پدر یا مادر خود انتقال پیدا کنند و امکان تغییر رشته هم برای آن ها وجود خواهد داشت. البته دیوان عدالت اداری تا به حال چندین بار این مصوبه را باطل کرده ولی دوباره به تصویب رسیده است.
۳- مناطق محروم به دلیل نیاز به نیروهای متخصص، سهمیه ای دارند که با توجه به راه های امتحان شده وزارت بهداشت، مجلس شورای اسلامی سهمیه ای به این مناطق تخصیص داد که بعد از دانش آموختگی، نیروی متخصص را الزام به چند سال خدمت در مناطق محروم می کند.
این سهمیه ها چگونه اعمال می شود؟
۱- در سهمیه ایثارگران داوطلب باید حداقل ۷۰ درصد حد نصاب شرایط علمی و امتیاز پذیرفته شدگان برای رشته ها را داشته باشد که این حداقل در رشته های پزشکی به ۸۰ درصد می رسد.
۲- سهمیه مناطق (سهمیه مناطق یک و ۲ و ۳) بر اساس میزان دسترسی به امکانات آموزشی طراحی شده و بر اساس آن، داوطلبان هر منطقه تنها با یکدیگر رقابت خواهند کرد. این مسئله منطقی و عادلانه به نظر می رسد چرا که افراد شرکت کننده در کنکورهای آزمایشی تجربی، ریاضی، انسانی، هنر و زبان های خارجه در هر منطقه از امکانات مشابه بهره مند نیستند.
۳- سهمیه اعضای هیئت علمی هم این گونه است که داوطلب بعد از قبولی می تواند شهر خود را به شهر دلخواه تغییر و در بهترین دانشگاه های کشور ادامه تحصیل دهد. البته بنابر آمارهای منتشر شده به نقل از سازمان سنجش آموزش کشور مشخص است که در بسیاری از رشته ها تغییر رشته هم وجود داشته است. بسیاری معتقدند که مشمول سهمیه هیئت علمی کسی است که به هر دلیلی پدر و مادرش عضو هیئت علمی دانشگاه است، این مشمول سهمیه حتی ممکن است معدلش به زور به ۱۰برسد و یکی از تنبل ترین دانشجویان هم باشد. اما آن ها می روند آن طرف مرز و با پول و رابطه به هر روشی در رشته مرغوب ثبت نام می کنند و سپس با استفاده از سهمیه هیئت علمی در بهترین دانشگاه های کشور ادامه تحصیل می دهند و می شوند پزشکی که قرار است مراقب سلامت مردم جامعه باشد.
آمار عجیب
اطلاعات منتشر شده در گزارش شهروند به نقل از سازمان سنجش آموزش کشور نشان می دهد که سـالانه حدود ۱۴۰۰نفر از امتیاز هیئت علمی دانشگاه ها برای تغییر رشته یا دانشگاه خود استفاده می کنند. علاوه براین، از سال ۹۳ تا ۹۷ تعداد هفت هزار و ۱۹۴ نفر به دلیل عضویت پدر یا مادر خود در هیئت علمی دانشگاه، تغییر رشته یا تغییر دانشگاه داده اند. جالب است بدانید که تعداد اعضای هیئت علمی در دانشگاه های ایران حدود ۸۰ هزار نفر است و این تعداد جابه جایی فقط امتیازی است که به ۸۰ هزار نفر اختصاص داده شده است. در حالی که در همین مدت مشابه یعنی از سال ۹۳ تا ۹۷ فقط هزار و ۳۵۸ نفر با سهمیه خانواده شهدا و ایثارگران وارد دانشگاه ها شده اند.
سخنی به مسئولان و نماینده های مجلس
اولویت در پذیرش دانشجو و سهمیه حق تحصیل برای مناطق محروم و فرزندان شهداو ایثارگران که به نوعی محرومیت و محدودیتی را تحمل کرده اند منطق خاص خود را دارد حتی کشورهای توسعه یافته نیز با همین منطق برای معلولان و کم توان های جسمی سهمیه ای قائل می شوند اما سهمیه هایی با عنوان کمک به همسران و فرزندان اعضای هیئت علمی هیچ منطقی ندارد و بر این اساس چرا نباید فرزندان کارمندان ادارات دیگر مثل برق یا ثبت و … هم چنین سهمیه ای داشته باشند. این سهمیه رانتی است که رقابت را برای نخبگان تنگ تر می کند و باعث می شود علم در مسلخ همین سهمیه ها قربانی شود. تک تک دانشجویانی که بدون داشتن علم وارد رشته های حساس دانشگاهی شده اند در آینده مانند بمب هایی هستند که ممکن است جان مردم را به مخاطره بیندازند.
یادمان نرود که علم، مانند پول، خودرو یا هر چیز قابل اهدایی نیست که بتوان آن را به دیگران هدیه داد و مصداق این شعر است که می گوید گیرم پدر تو بود فاضل / از فضل پدر تو را چه حاصل!
بهتر است نمایندگان مجلس و مدیران وزارتخانه های علوم و بهداشت برای نجات علم و آینده مردمان کشور هر چه سریع تر به این موضوع رسیدگی و این بحث را سامان دهی کنند.
واقعا سهمیه ناعدلتی هستش