یادداشت روز؛ حمایت فعلی پاسخ گوی استارت آپ‌ها نیست!

نویسنده : دکتر علی جاهدی مدیر مرکز رشد ICT پارک علم و فناوری خراسان

خدمات حمل و نقل داخلی شهرهای بزرگ کشور همچون دیگر کشورهای دنیا، با ورود استارت آپ‌های تاکسی اینترنتی به سرعت در حال تغییر است. فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی در حال گرفتن سهمی از بازار و افزایش مشتریان هستند. بسیاری از خدمات و محصولات به صورت غیرحضوری یا براساس سفارش از راه دور قابل دریافت هستند. خلاصه این‌ها همه خبرهایی است که هر روز به گوش می‌رسد و از یک موج جدید و سریع تغییرات در فضای کسب و کار کشور و دنیا حکایت دارد. این تشکیل فزاینده کسب و کارهای نو و در نتیجه نفوذ بیشتر استفاده از فناوری در زندگی مردم و جامعه، به لطف راهکارهای بهتر، سریع‌تر و مناسب تر این جنس کسب و کارهاست.در این میان شاهدیم، چند سالی است که هدف دانشجویان از ادامه تحصیل در دانشگاه تغییر کرده و برخلاف گذشته بخش کمتری از دانشجویان به نیت استخدام در نهادهای دولتی یا خصوصی وارد دانشگاه می‌شوند. کاهش فرصت‌های شغلی و معضلات استخدام و البته علاقه جوانان به آینده‌ای روشن‌تر، آن‌ها را به سوی‌ راه‌اندازی کسب و کارهای نوین سوق داده و موجی (یا جنبشی) به نام کارآفرینی در کشور به این واسطه در حال شکل‌گیری است.کارآفرینی در واقع مسیری است که اگر به درستی طی شود می‌تواند آینده‌ای روشن و موفقیت‌های اقتصادی و جایگاه اعتباری و اجتماعی ویژه‌ای برای بنیان گذاران خود به همراه داشته باشد. این اتفاق(موج کارآفرینی) کل جامعه و کشور را نیز به طرق مختلف منتفع خواهد کرد. بدون شک در شرایط پویا، متغیر و ناپایدار محیط کسب و کار فعلی، روش‌های سنتی راه‌اندازی کسب و کار لزوما نمی‌تواند افراد را در حوزه کسب و کار به موفقیت برساند. در این زمینه، سوال مهمی که همه افراد علاقه‌مند در این حوزه مطرح می‌کنند، این است که با توجه به شرایط به شدت در حال تغییر و دگرگونی فضاهای اقتصادی، روش مناسب و صحیح راه اندازی یک کسب و کار چیست؟ یا به عبارت دیگر چگونه می توان در این شرایط، نرخ موفقیت در این مسیر را ارتقا داد یا احتمال شکست را کمترکرد. در پاسخ باید اشاره کرد؛ رویکرد استارت آپی در مقایسه با الگوهای سنتی کارآفرینی، طی سالیان اخیر در دنیا به عنوان یک مدل جهانی، روش ها و الگوهای جدیدی را برای راه اندازی کسب و کارهای نوپا ارائه کرده و توانسته است در شرایط پیچیده محیطی فعلی، به افزایش نرخ موفقیت این اقدامات کمک کند. به عبارت دیگر استارت آپ به کسب و کاری نوپا گفته می‌شود که به روش استارت آپی ایجاد شده و برای دستیابی به موفقیت تلاش می کند و ویژگی‌ها و الگوهای متفاوتی را به نسبت روش‌های سنتی کارآفرینی به کار می‌برد. برخی از ویژگی‌های استارت آپ‌ها، خلاقیت، نوآوری، چابکی و سرعت، فرصت گرایی، توسعه‌پذیری و یادگیرنده بودن (براساس دریافت بازخورد مستقیم از بازار و محیط) است و سعی می‌کند عمدتا با یک تیم کوچک اما پُرانرژی مسائل پیچیده موجود در بازار را به روش‌های ساده و سریع و با محصولات و خدمات نوین خود حل کند. این محصولات در اکثر اوقات دارای مزیت های جالب توجهی نسبت به محصولات موجود در بازار بوده و گاهی به شکل ویژه‌ای از هدر رفت منابع ممانعت می نماید. براساس آمار منتشر شده هم اکنون در کشور حدود ۵۰درصد استارت آپ‌ها در حوزه فروش محصولات، در حدود ۳۰درصد در حوزه خدمات تبلیغات، بازاریابی و اطلاع رسانی و دیگران در حوزه دیگر خدمات و ابزارهای فناوری مشغول فعالیت هستند. استارت آپ‌ها برای ایجاد و توسعه کسب و کار خود با نیازهای متعدد و متنوعی سر و کار دارند که به برخی از آن‌ها بدین شرح می‌توان اشاره کرد: نیروی انسانی ماهر، منابع مالی یا سرمایه اولیه، تامین زیرساخت‌های فیزیکی اولیه مثل فضای کسب و کار در ابتدای کار، مجوزهای حقوقی، قانونی و … در کنار چالش‌های یادشده، مقاومت کسب و کارهای سنتی و حتی سازمان‌های دولتی از جمله چالش‌های جدی موجود در مسیر حرکت استارت آپ ها در کشور ماست. به عنوان یک مثال متاسفانه عمده مجوزهای قانونی و حقوقی موجود در حوزه کسب و کار کشور متناسب با کسب و کارهای سنتی بوده و تطبیقی با مدل کیفیت فعالیت استارت آپ ها ندارد و این خود مانعی برای فعالیت قانونی تعداد بی‌شماری از استارت آپ‌ها به شمار می‌آید که دولت باید برای رفع آن چاره‌اندیشی کند.

*ضرورت های توسعه از منظر دولت: با مطالعه تجربه کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته می‌توان دریافت که حمایت از این نوع کسب و کارها به شکل معناداری بر توسعه فناوری در منطقه، افزایش ثروت در جامعه و رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار و … موثر است. این کسب و کارها را می‌توان نهال‌های تشکیل شرکت‌های بزرگ دانش بنیان در کشور دانست. شرکت‌هایی که زمینه‌ساز تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و سپس اقتصاد مقاومتی خواهند بود. اما کارآمدترین روش برای تحقق این سیاست بالادستی در کشور حمایت از این نوع کسب و کارهای نوپا یا به عبارتی استارت آپ هاست. به همین دلیل دولت و نهادهای سیاست گذار در کشور باید بدانند که برای توسعه استارت آپ ها در جامعه غیر از حمایت های کلامی و فرهنگ سازی باید حمایت‌های عملی نیز انجام بگیرد. توجه، اعتماد، قانون گذاری، تسهیل‌گری، توانمندسازی و کاهش ریسک بنیان گذاران استارت آپ ها و بهبود فضای کسب و کار کشور نیازهای جدی این مسیر است. ضرورت دیگر، تحول در نظام آموزشی کشور برای حرکت به سمت افزایش کیفیت و پرورش فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ماهر و توانمند است تا بتوانند بلافاصله در استارت آپ‌ها مشغول به کار شوند. در حوزه حمایت‌ها و تسهیل‌گری سال‌هاست مراکز رشد فناوری و پارک های علم و فناوری فعال شده‌اند لیکن به نظر می‌رسد مدل حمایت فعلی پاسخ گوی همه نیازهای فعلی و موجود استارت آپ‌ها نیست و این مراکز به تنهایی نمی‌توانند به رفع چالش‌های اساسی این کسب و کارها بپردازند و نیاز به تعامل و همکاری دیگر دستگاه‌ها و وضع قوانین مترقی دیگری است.

منبع: خراسان