شهر هوشمند چیست و چرا به آن نیازمندیم؟

در سال های اخیر، این سوال که “چگونه می توان هوشمندانه در درون شهر زندکی کرد؟” مقوله ای است که توجه سیاست گذاران و صنایع خصوصی را به خود جلب کرده است. میلیون ها یورو برای تحقیقات در این زمینه سرمایه گذاری شده است تا پروژه هایی که می تواند به توسعه شهر هوشمند کمک کند را شناسایی کنند. اما چرا به شهر هوشمند نیاز داریم؟

اول : رشد سریع فرآیند شهر نشینی در تمامی نقاط دنیا در حال اتفاق افتادن است. می توان گفت که هر هفته یک میلیون نفر از مردم مناطق غیر شهری به شهر ها نقل مکان می کنند. علت این مهاجرت وجود فرصت های شغلی و اقتصادی موجود در شهرها می باشد. در حقیقت حدود ۴ میلیارد نفر از ۷ میلیارد نفر جمعیت دنیا در شهر ها زندگی می کنند. این رقم انتظار می رود که تا سال ۲۰۵۰ به عدد ۶ میلیارد نفر افزایش پیدا کند.
در کنار مزایایی که تراکم شهری می تواند داشته باشد، شهر می تواند فرصت های بسیار خوبی ایجاد کند تا بسیاری از سیستم ها و شبکه ها را ادغام کند به عنوان مثال، زیر ساخت های حمل و نقل، آموزش و پرورش، کسب و کارها و ارتباطات. در نتیجه می توان زندگی پایدار تری ایجاد کرد. برای توسعه زندگی پایدار، “هوشمندی” و راه حل های مبتنی بر نوآوری مورد نیاز است. مفهوم “شهر هوشمند”، به منظور پاسخی به فرآیند شهرسازی، توسعه اقتصادی و افزایش درخواست برای زندگی پایدار توسعه یافته است. روند جهانی شهر نشینی و رشد جمعیت فشار زیادی بر روی شهرها وارد می آورد و به نظر نمی رسد که پایانی داشته باشد. با توجه به این که شهر ها به رشد خود ادامه می دهند بنابراین تاکید بر روی هوشمندی و ایجاد راهکاری پایدار امری ضروری است.
دوم: علت دوم شهر های هوشمند این است که شهرها در نقاط مختلف دنیا به قطب هایی برای اقتصاد جهانی تبدیل شده اند. پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۲۵ حدود ۶۰۰ تا از بزرگترین شهر ها در جهان ۶۰ درصد از تولید ناخالص جهانی را خواهند داشت. علاوه بر این شهر ها نقشی حیاتی در حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان ایفا می کنند این به دلیل وجود توانایی های مختلف و گسترده ی افرادی است که در شهر ها زندگی می کنند. این به معنی وجود یک استخر متمرکز و مملو از دانش در درون شهر ها است که می تواند منجر به توسعه اقتصادی شود.
سوم : به خاطر ازدحام جمعیت و وجود گازهای گلخانه ای در درون شهرها حدود ۷۰ درصد از CO2 موجود در درون شهرها ایجاد می شوند. از طرفی شهرها مصرف کننده چیزی حدود ۸۰ درصد انرژی دنیا هستند پس این اهمیت دارد که برای حفظ سلامتی جامعه از خدمات و امکاناتی که شهر هوشمند در اختیار ما قرار می دهد استفاده کنیم. امکاناتی از قبیل حمل و نقل هوشمند و…. رشد جمعیت، اقتصاد، جامعه و محیط زیست می توانند هم چالش برانگیز باشند هم فرصت هایی را ایجاد کنند. از یک طرف شهرهای در حال رشد دنیا می توانند به راحتی دچار اختلال و بی نظمی شوند که می تواند منجر به تغییرات محیط زیست شود. از طرف دیگر، وجود انبوهی از مردم که در کنار یکدیگر به همزیستی می پردازند می تواند فوایدی برای جامعه داشته باشد. به عنوان مثال تراکم شهرها شاید اثرات مثبتی بر روی اقتصاد و آب و هوا داشته باشد چرا که نزدیک بودن فواصل منجر به جا به جایی کمتر و کاهش هزینه های حمل و نقل خواهد شد. مقدار کربن موجود در شهر نیویورک چیزی حدود ۳۰ درصد کمتر از کربن موجود در دیگر شهرهای ایالات متحده است. شهر مان هاتان نیز اثر کمتری از کربن دی اکسید در محدوده شهری خود نسبت به نیویورک دارد و علت آن تراکم بیشتر این شهر نسبت به نیویورک و دیگر شهرها می باشد.
اما شهر هوشمند چیست؟
مفهوم شهر هوشمند به نظر مبهم می آید. اول، به خاطر این حقیقت است که راه های زیادی برای هوشمند بودن وجود دارد. دوم، به این خاطر است که از این مفهوم به عنوان ابزاری برای ارتقاء موقعیت ها و زندگی شخصی استفاده می شود در حالی که بایستی به عنوان یک استراتژی برای هوشمند تر شدن مورد استفاده قرار گیرد. در واقع شاید اگر به جای این که به دنبال تعریف دقیق مفهوم شهر هوشمند باشیم، بگوئیم چه چیزی شهر هوشمند نیست راحت تر بتوان با مفهوم شهر هوشمند آشنا شد.
اول از همه یک شهر هوشمند نیست، هنگامی که، همه چیز در آن به مقدار زیاد هست. زیادی ماشین ها، مصرف زیاد غذا، آب، انرژی و….
یکی از نشانه های عدم پایداری یک شهر، عدم وجود منابع کافی است. اما منابع پسماند شهری بایستی به عنوان ورودی برای تولید و یا منبع انرژی مورد استفاده قرار گیرد. پسماند شهری بایستی ابتدا تبدیل شوند و سپس به صورتی پایدار از آن ها استفاده شود.
دوما، یک شهر هوشمند نیست، هنگامی که شبکه های مختلفی که در درون این شهر وجود دارند قادر نیستند تا با یکدیگر از طریق یک سیستم ارتباط برقرار کنند و با هم همکاری و تعامل داشته باشند. به عنوان مثال هنگامی که شبکه توزیع برق قادر به برقراری ارتباط با وسایل الکتریکی در درون شهر نباشد چگونه می توانند متوجه شوند که بهترین زمان مصرف انرژی چه زمانی است؟ هم چنین هنگامی که پارکینگ های موجود در سطح شهر به دستگاه های هوشمند پارک متر مجهز نباشد، چگونه رانندگان می توانند متوجه شوند که در چه مکانی می توانند خودرو های خود را پارک کنند؟
سوم، یک شهر هوشمند نیست، هنگامی که سیستم ها و شبکه های موجود در آن ایستا باشند و پویایی در این سیستم ها وجود نداشته باشد. منتظر بودن در صف بلندی از ترافیک در ساعات پر تردد، هوشمندی نیست، بلکه هوشمندی وجود کمتر اتومبیل و تحرک و جا به جایی بیشتر است. یکی از مشخصه های شهر هوشمند سطح بالایی از تحرک است که اجازه می دهد تا مردم اطلاعات، انرژی، و سرمایه ها، به راحتی با یکدیگر در ارتباط باشند. نهایتا، یک شهر هوشمند نیست، هنگامی که تمامی ذینفعان در پروسه برنامه ریزی و تصمیم گیری که منجر به توسعه خواهد شد، حضور و دخالت نداشته باشند. شرکت های خصوصی، موسسات دانش محور و شهروندان همگی دانش ها و اطلاعات مفیدی در رابطه با شهر در اختیار دارند. شهری که از این حجم وسیع داده ها و اطلاعات استفاده نکند نمی تواند از دیگران آموزش و الهام بگیرد. در مقابل شهر هوشمند بر پایه اشتراک دانش و همکاری تمام سطوح جامعه استوار است. چنین جامعه ای، یک جامعه باز محسوب می شود که در آن یک فرد می تواند از ایده فردی دیگر استفاده کند، آن را توسعه دهد و در نهایت آن را به جامعه بازگرداند.
“سورن اسمید ینسن” عضو سازمان مرکزی معماری شهر “دنیش” این چنین می گوید:
“شهر حاوی بسیاری از اطلاعات ارزشمند است. شهروندان، سازمان ها، شرکت های حمل و نقل و شرکت های انرژی که هیچ کدام از آن ها دانش خود را به اشتراک نمی گذارند و آن را برای خود نگه می دارند که حقیقتا یک مانع برای شهر هوشمند محسوب می شود.
چه چیزی شهر هوشمند را “هوشمند” می کند؟
حالا ما می دانیم که چه شهرهایی هوشمند نیستند، حالا می خواهیم بیشتر به ویژگی های شهر هوشمند بپردازیم. چیزی که اساس مفهوم شهر هوشمند است و چیزی که باعث ایجاد تفاوت بین شهر هوشمند و شهر پایدار می شود، استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و فناوری های نوین در فرایند ایجاد شهر پایدار است. بنا به گفته “سورن اسمید ینسن” مفهوم شهر هوشمند برای تکثیر و زیاد کردن چیزی در سال ۲۰۰۹ شروع شد. “شاید ما قبل از سال ۲۰۰۹ هم با مفهوم شهر هوشمند مواجه شده باشیم اما، در آن زمان تنها این مفهوم در وبلاگ ها و رسانه ها و کنفرانس ها مطرح بود. “سورن اسمید ینسن” معتقد است که مفهوم شهر هوشمند به خاطر معروف شد که محدودیت هایی در روش های سنتی برای حرکت به سمت شهری پایدار وجود داشت. ” شهر هوشمند و شهر پایدار در مقابل یکدیگر نیستند. به نظر من، شهر هوشمند شیوه ای برای توسعه شهر پایدار است. این امکان پذیر است که با پیمودن راهی طولانی و با استفاده از روش های سنتی به شهری پایدار رسید اما به هر حال راه کارهای مبتنی بر تکنولوژی که بخشی تفکر شهر هوشمند است ضروری و اجتناب نا پذیر است.” به این ترتیب، شهر هوشمند همان اهداف شهر پایدار را خواهد داشت و با هم در یک مسیر طی طریق خواهند کرد.