نویسنده: سید محمد محمدی
از روزی که با مصوبه شورای اسلامی شهر مشهد تشکیلات ستاد شهری پایتخت فرهنگی جهان اسلام نهاده شد، حدود ۳ سال می گذرد. اقدامی دیر هنگام ولی شایسته که باید زودتر شکل می گرفت تا فرصت کافی برای گفتمان سازی موضوع پایتخت فرهنگی در میان جامعه و حساس نمودن نخبگان به این مسئله پیدا می کرد. باری به هر جهت پس از استقرار دبیرخانه ستاد شهری مشهد ۲۰۱۷ ، بر اساس نقشه راه و برنامه راهبردی مصوب، مقرر گردید شهرداری مشهد به عنوان یکی از اضلاع مهم و اجرایی عنوان پایتخت فرهنگی، با ارائه برنامه های مؤثر و کاربردی، نقش اثرگذار و تاریخی را در جهت استفاده از این فرصت مطلوب دیپلماسی عمومی ایفا نماید.
برگزاری اجلاس مدل جوانان کشورهای اسلامی، اجلاس جامعه ایمن، اجلاس شهرداران جهان اسلام و مشارکت در برگزاری اجلاسیه رادیو تلویزیون کشورهای اسلامی در مشهد الرضا پایتخت فرهنگی جهان اسلام، تنها چند نمونه شاخص و محوری از اقداماتی بود که شورای چهارم و مدیریت شهری بر اجرای آن همت گماردند و انصافا در معرفی مشهد به جهانیان بویژه جهان اسلام، تاثیر نسبتا خوبی گذاشت و حتی مورد تحسین و تمجید سخنگوی شورای پنجم شهر مشهد جناب مهندس حیدری واقع شد.
اما نکته ای که باید از آن غافل نشد، برنامه های ضعیف دستگاه های دولتی بویژه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی بود. این اداره کل که به عنوان دبیرخانه پایتخت فرهنگی اساسا باید نقش محوری و هماهنگ کننده را در برنامه ریزی و اجرای برنامه ها ایفا می نمود متاسفانه به دلیل آنچه کمبود اعتبارات و یا دیر ابلاغ شدن مصوبه دولت و آیین نامه های مربوط اعلام شد، نتوانست غیر از چند برنامه که همان هم عمدتا برنامه های سالیانه این اداره بود، کار چندان موثری انجام دهد و افتتاحیه ضعیف پایتخت فرهنگی در دی ماه ۹۵ خود مؤید آن بود.
یکی دیگر از نقاط ضعف موضوع پایتخت فرهنگی، گفتمان سازی ضعیف این رویداد در بین جامعه بود. لذا باید به سراغ نظر سنجی ها رفت و اصولا دید چند درصد از مردم مشهد و زائرین از مختصات رویداد مشهد پایتخت فرهنگی جهان اسلام مطلع بودند و اساسا چه شناختی از آن می توانستند، داشته باشند!
به نظر نگارنده، غیر از لایه هایی از جامعه همچون مدیران اداری، اساتید دانشگاهی و برخی فعالان حوزوی و رسانه ها که عمدتا در مراسم های مربوطه دعوت می شدند، بقیه اقشار جامعه نسبت به این موضوع اطلاعی نداشتند. به عنوان مثال قشر عظیم دانش آموزی چه میزان توانستند با موضوع پایتخت فرهنگی آشنا شوند و آموزش و پرورش چند مسابقه با این موضوع برای دانش آموزان ترتیب داد تا بتوانند با موضوع مشهد ۲۰۱۷ آشنا شوند? یا در سطح حوزه های علمیه تا چه اقدامات مؤثری برای گفتمان سازی برداشته شد.
ضعف در گفتمان سازی موضوع مشهد پایتخت فرهنگی جهان اسلام، حلقه مفقوده و بزرگ این رویداد بود که اثرات خود را به وضوح در تدوین برنامه ها و اجرای آن نشان داد.
نکته دیگر کم کاری رسانه ها بود. ورود دیرهنگام به مقوله پایتخت فرهنگی و نگاه خبری صرف به مراسم و همایش های مربوطه، اصولا نتوانست نقش رسانه های مختلف اعم از مکتوب و مجازی را از این ظرفیت بزرگ بین المللی به خوبی نشان دهد و حتی شبکه های اجتماعی هم که امروزه جایگاه خاصی را در افکار عمومی به عهده دارند، روی قضیه پایتخت فرهنگی و تحلیل آن توجه خاص نکردند.
به هر حال با هر قوت و ضعفی نیمی از ۲۰۱۷ به پایان رسید و هم اکنون شورای پنجم شهر در حال آماده سازی خود جهت به عهده گرفتن مدیریت شهری است. شورایی با تفکر اصلاح طلبانه که با دیدگاهی مثبت به موضوع ۲۰۱۷ می نگرد و شنیده ها حاکی از آن است چند برنامه برای پایتخت فرهنگی در دستور کار خود داده است که امیدوارم موضوع گفتمان سازی را همراه با اجرای برنامه ها به خوبی پیش برده و با استفاده از تجربیات ارزشمند تیم فعلی، عملکرد مطلوبى را به نمایش بگذارد.
