یادداشت روز

حاشیه مشهد طرح جامع می طلبد

کد خبر : 55396

روزنامه خراسان به قلم سعید برند نوشت:  پرویز فتاح، رئیس سابق بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در نخستین روزهای زمستان ۱۳۹۹ در سفر به مشهد از حاشیه این شهر که بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، بازدید کرد. او از حاشیه مشهد به عنوان «منطقه هدفِ بنیاد مستضعفان» نام برد و قول داد اقدامات توسعه ای بنیاد را در چارچوب نقشه کلی سامان دهی حاشیه شهر مشهد انجام دهد. پس از وعده بزرگ فتاح، معتمدیان استاندار وقت خراسان رضوی با تعیین ضرب الاجلی ۱۰ روزه به دستگاه های اجرایی استان دستور داد، طرحی جامع درباره سامان دهی حاشیه مشهد تهیه و تدوین کنند.

این طرح کمی بعد با برآورد اولیه ۸ هزار میلیارد تومان (در آن سال) تهیه و مقرر شد با همکاری بنیاد مستضعفان، گام های اساسی مشترک برای سامان دهی مشکلات و درمان زخم های کهنه حاشیه مشهد برداشته شود. اقداماتی همه جانبه در حوزه های مختلف زیرساختی از جمله عمرانی، آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و … ذیل همان طرح جامع. اما با وجود چندین بار پیگیری رسانه ای، طرحی تحت عنوان سامان دهی حاشیه شهر مشهد در عمل اجرایی نشد، هر چند نمی توان اقدامات بنیاد مستضعفان را در این باره نادیده گرفت. طبق آن چه فتاح در مرداد ۱۴۰۲ در جلسه با استاندار و مسئولان خراسان رضوی گزارش داد، بنیاد مستضعفان در حوزه حمایت از محرومان استان خراسان رضوی ۴۰۰ میلیارد تومان در بخش‌های متعدد هزینه کرده است، از مشارکت در ساخت مسکن گرفته تا کمک در تامین جهیزیه نیازمندان یا از حمایت در تکمیل مهمانسرای معلولان بهزیستی گرفته تا ارائه تسهیلات قرض الحسنه به محرومان.

اما مشخصا از آن چه بنیاد مستضعفان در خصوص حاشیه شهر مشهد انجام داده است، می توان به مشارکت در ساخت ۳ هزار و ۷۰۰ واحد مسکونی اشاره کرد که هزار و ۶۰۰ واحد آن تکمیل شده است. همچنین ساخت ۱۰۰ کلاس درس، احداث ۳ زمین چمن مصنوعی و کمک به فعالیت‌های فرهنگی، بخش دیگری از اقدامات بنیاد در حاشیه شهر مشهد بوده است که اگر چه اقدامات مثبت و ارزنده ای تلقی می شود، اما با آن چه ۳ سال پیش تحت عنوان «منطقه هدف» وعده داده شده بود، فاصله زیادی دارد. فاصله ای که باید امروز با هماهنگی دولت، بخش خصوصی و سایر نهادهای حمایتی کم و کمتر شود.حاشیه مشهد جمعیتی برابر با جمعیت ۲۰ شهر کشور، از اقصی نقاط ایران را میزبانی می کند، مردمانی که در جست و جوی زندگی بهتر به ناچار به حاشیه این کلان شهر مذهبی پناه آورده اند. جایی که حالا دیگر روی نقشه، حاشیه شهر نیست و می توان مدعی بود چسبیده به دل شهر است.

اما گستردگی پهنه های حاشیه شهر، سامان دهی آن را دشوارتر کرده است، شاید این ۸ پهنه در نیازهای عمومی مانند چالش سکونتگاه های غیررسمی و اراضی رها شده، مطالبات مشترک داشته باشند، اما هر کدام یک یا چند نیاز تخصصی را در اولویت دارند. به عنوان مثال در پهنه ای از حاشیه شهر مشهد ارتقای امنیت حرف اول را می زند و در پهنه ای دیگر، جمع آوری فاضلاب خانگی. در جایی ضعف های حوزه درمان و نبود درمانگاه، مردم را نگران کرده و در جایی دیگر کمبود مراکز فرهنگی و هنری جزو اولویت هاست.

تغییر دولت ها و مجلس ها هم باعث شده است، حاشیه شهر مشهد به کلکسیونی از طرح ها و برنامه های بر زمین مانده تبدیل شود. هر چند از حق نباید گذشت که در این سال ها، کارهای کوچک و بزرگ بسیاری در این مناطق انجام شده که توانسته لبخند رضایت را برای چهره های خسته اما امیدوار حاشیه نشینان به ارمغان بیاورد. امروز به جد می توان ادعا کرد، وضعیت حاشیه شهر مشهد، نسبت به سالیان نه چندان دور، هم از نظر شکل و شمایل و هم از نظر امکانات و زیر ساخت، اگر از این رو به آن رو نشده باشد، تغییرات شگرف و اساسی قابل توجهی به خود دیده است.

با این حال این پهنه عظیم، همچنان نیازمند توجه و مساعدت دولت هاست و باید به چالش ها و مطالبات اصلی مردمان حاشیه‌نشین به درستی پاسخ داد. در غیر این صورت برخی اقدامات بدون برنامه ولو حمایتی و خیرخواهانه، نه تنها به سامان‌دهی واقعی حاشیه شهر کمک نمی کند بلکه خود حاشیه ای دیگر در امتداد حاشیه شهر رقم خواهد زد و مشکلات را بدخیم تر می کند.

و این مهم اتفاق نمی افتد مگر با :
۱- جذب سرمایه گذاران بخش خصوصی با حمایت ها و مشوق های دولتی به منظور ایجاد اشتغال پایدار در مناطق پیرامونی حاشیه شهر مشهد با توجه به استعدادها و ظرفیت های موجود.
۲- تقویت زیرساخت ها در روستاها و شهرستان های اطراف و کمک به طرح های اشتغال زایی در آن مناطق به منظور ماندگاری ساکنان بومی و جلوگیری از مهاجرت یا افزایش مهاجرت معکوس.
۳- تعیین حریم و محدوده شهر و حفاظت از این اراضی برای جلوگیری از شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیررسمی جدید.
۴- تخصیص ردیف بودجه های اختصاصی و مستقل برای سامان دهی و ارتقای کمی و کیفی زیرساخت ها در حاشیه شهر مشهد.

۵- اصلاح قوانین در خصوص برخی ساخت و سازها و بعد از آن برخورد قاطع قضایی با قانون‌شکنان.
۶- تدوین طرح جامع سامان دهی حاشیه شهر با همراهی تمام دستگاه های اجرایی، طوری که هر اقدامی فارغ از رفتارهای سلیقه ای، ذیل این برنامه عملیاتی شود.
۷- استفاده از ظرفیت های مردمی و به کارگیری روحیه تعاون در حل مشکلات محلات حاشیه شهر.
۸- کمک به شکل دهی و ایجاد این باور در نگاه دولت مردان و قانون گذاران که آسیب ها و نارسایی های حاشیه شهر مشهد یک معضل ملی است نه یک چالش استانی و شهری.
۹- برخورداری از مدیریت یکپارچه و واحد در امر سیاست گذاری، تصمیم گیری، برنامه ریزی و سامان دهی حاشیه شهر. موضوعی که همچنان می تواند تحت عنوان تشکیل «سازمان اجرایی حاشیه شهر مشهد» پیگیری و مطالبه شود. به نظر می رسد قبل از هر چیز در منطقه هدف باید به دنبال نخ تسبیح بود تا بتوان دانه های ارزشمند و کارهای انجام شده و در دست اقدام را حول یک محور مدیریت کرد. فراموش نکنیم، اگر به عنوان مثال تمام کارتن خواب ها و معتادان متجاهر را همین امشب از حاشیه شهر مشهد، جمع آوری کنیم، ولی هنوز آن زمین محصور در حاشیه شهر خاک بخورد، هنوز آن سرمایه گذار در پیچ و خم اداری برای تحقق طرحش نفس کم بیاورد و رغبت نکند پا به عرصه بگذارد، اگر هنوز چراغ های آن ورزشگاه خاموش بماند، اگر معلمی حاضر نشود به آن مدرسه برود و … باز دوباره فردا شاهد خم شدن قامت جوان دیگری در کنار همان دیوار خواهیم بود.

منبع: روزنامه خراسان

برچسب ها
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

نوزده − 1 =

دکمه بازگشت به بالا
بستن