نویسنده : مهدی طایفه – کارشناس حمل‌ونقل هوایی
انتخاب الگوی مناسب برای آتش‌نشان هوایی شرایط خاصی دارد. برای خاموش کردن آتش جنگل‌ها و مراتع و حتی برخی لکه‌های نفتی دریایی یا سکوهای نفتی و موارد مشابه از هواپیما و هلی‌کوپترهای ویژه آتش‌نشانی استفاده می‌کنند که با پاشیدن آب و مواد خاموش‌کننده روی آتش، مانع رسیدن اکسیژن به آتش شده و باعث خفه شدن آن می‌شود اما در بخش شهری، پاشیدن ۴۰هزار لیتر آب روی یک ساختمان شعله‌ور که از داخل آتش گرفته، کمکی به خاموش شدن آتش نمی‌کند و حتی امکان آسیب رسیدن بیشتر به ساختمان وجود دارد.
در چنین مواردی می‌توان از کاربردهای استراتژیک هلی‌کوپتر برای انتقال نیروها و وسایل و تجهیزات خاموش‌کننده یا راپل نیروهای امدادی و اعزام مصدومان و حتی مدیریت و کنترل عملیات از هوا به سطح اقدام کرد. در برخی کشورها آتش‌نشانی، وسایل پروازی بسیار سبکی را در اختیار دارد مانند ایراسکوترهای‌عمود پرواز یا هلی‌کوپترهای بسیار مجهز کوچک برای دسترسی به ارتفاعات و ساختمان‌های بلند. ما چنین تجهیزاتی در ایران نداریم و در صورت داشتن هم با مانع «محدوده‌های پرواز ممنوع» در شهرهای بزرگ مانند کلانشهر تهران مواجه هستیم.
در کشورهای پیشرفته یگان هوایی آتش‌نشانی از وسایل پرنده توانمند، تاکتیکال و دارای امکانات روز بهره می‌برند و در کنار آن، نیروهای زبده و آموزش‌دیده و تجهیزات مناسب برای خاموش کردن آتش در اختیار دارند. این تجهیزات علاوه‌بر سبدهای آبگیری و موتورهای بالابر روی بدنه هلی‌کوپترها، نوعی واترجت دارند که می‌توان آب یا مواد خاموش‌کننده را تا فاصله‌های زیاد، با فشار بسیار زیاد پرتاب کرد. این تجهیزات می‌تواند به خاموش کردن آتش کمک کند البته همچنان باید تاکید کرد برای خاموش کردن آتش درون برج‌ها و ساختمان‌های مرتفع، این روش کارساز نیست. برخی این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا می‌توانستیم برای خاموش کردن آتش برج «پلاسکو» از هلی‌کوپتر استفاده کنیم؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت این آتش‌سوزی در قلب ساختمان بوده و امکان واتردامپینگ وجود نداشت و حتی اگر هلی‌کوپتری در اختیار داشتیم که سبد بزرگ به آن متصل می‌شد، بازهم نمی‌توانست آب را به‌صورت افقی از پنجره به داخل ساختمان بپاشد.
دلیل اینکه می‌گویم مرکز آتش در قلب ساختمان بوده، همین انفجارهای لحظات آخر است که یکی از نشانه‌های چیمنی‌افکت (اثر کوره بلند) به‌شمار می‌آید و انفجار ناشی از حرارت بسیار بالاست؛ همین موضوع موجب تخریب برج‌های تجارت جهانی نیویورک هم شد.
میزان پاشش آب از سبد استاندارد هلی‌کوپتر و مخزن تانکر حدود ۲ میلی‌متر در هر سانتی‌متر مربع روی آتش در فضای باز تعریف شده، به همین دلیل فرکانس پروازی بالایی را می‌طلبد؛ این یکی دیگر از دلایلی است که نشان می‌دهد حتی اگر آتش روی سقف ساختمان پلاسکو هم بود، هلی‌کوپتر برای خاموش کردن آتش کارآیی نداشت زیرا نزدیک‌ترین مخزنی که بتوان سبد ویژه خاموش کردن آتش را در آن قرار داد، دریاچه چیتگر است که سرعت عملیات را به اندازه‌ای پایین می‌آورد که بی‌فایده می‌شود.
در واقع اینکه جای مناسبی برای آبگیری این سبدهای هوایی نداریم، یکی از مشکلات آتش‌نشانی هوایی در کشور است.
منبع: روزنامه صنعت معدن تجارت
