مریم احمدی شیروان: با شروع مهرماه و آغاز به کار مدارس، به دغدغه های والدین برای حضور فرزندشان در محیط های علمی جدید، دغدغه تغذیه و سلامت‌شان هم اضافه می‌شود. آن هم در روزگاری که بیش از ۲۰درصد دانش‌آموزان درگیر چاقی هستند و مواد مضری چون سوسیس و کالباس، چیپس و پفک و نوشیدنی‌های گازدار در بوفه‌های مدارس سلامت آن ها را تهدید می‌کند.
اما سالم‌ترین مواد غذایی برای میان وعده فرزندانمان چه غذاهایی می‌تواند باشد؟ چطور و به چه صورت استفاده شود تا بهترین نتیجه نصیب آن ها شود؟
دکتر مریم امینی، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی گروه تحقیقات تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور توضیحات کاملی درباره این صبحانه و میان وعده ضروری دارند.
با نزدیک شدن به بازگشایی مدارس این پرسش در ذهن همه والدین شکل می‌گیرد که کاملترین میان وعده برای کودک مدرسه‌ای شان چیست؟
در ابتدا و پیش از هر توضیحی توصیه می‌کنم صبحانه برای همه و بویژه کودکان باید استفاده شود. صبحانه حتی اگر ناقص باشد، از حذف کردن و اصلاً نخوردن بهتر است. تحقیقات نشان داده است بچه هایی که صبحانه می خورند در اصطلاح class performance بهتری دارند. یعنی در انجام تکالیف مدرسه موفق‌تر هستند. از این گذشته با توجه به شیوع رو به افزایش چاقی در کودکان به تجربه دیده‌ام کودکانی که صبحانه نمی‌خورند احتمال چاق شدن بیشتری دارند چرا که در بین روز بسیار گرسنه می شوند و طبیعی است که برای میان وعده صبح ولع بسیار دارند که این احتمال پرخوری را بیشتر می کند. اما ترکیب یک صبحانه سالم، بهتر است شامل نان به‌خصوص انواع سبوس‌دار، پنیر بویژه انواعی که خیلی شور و چرب نباشند، گردو، ارده و شیره یا عسل، تخم مرغ باشد. می‌توان در صبحانه از غذاهای سنتی مانند عدسی، لوبیا به‌خصوص در روزهای سرد سال استفاده کرد. مصرف کره و خامه در صبحانه را به شکل مستمر بخصوص برای کودکان چاق توصیه نمی‌کنم. اما می توان گاهی مواقع برای ایجاد تنوع در صبحانه همراه عسل یا مربا استفاده کرد.
شنیده‌ایم که چای برای رشد کودکان مناسب نیست. به نظر شما آن ها می‌توانند در صبحانه از چای استفاده کنند؟
هر چند چای بویژه چای شیرین یک نوشیدنی متداول در صبحانه ما ایرانی‌هاست اما همانطور که گفتید مصرف هم زمان آن با سایر غذاها مانع جذب آهن می‌شود. بنابراین بهتر است چای حتی‌الامکان کم رنگ باشد. کم رنگ بودن چای فایده دیگری هم دارد، چرا که تلخی آن کمتر می‌شود و برای شیرین کردن آن شکر کمتری مصرف می‌شود.
والدین بهتر است از چه خوراکی‌هایی برای میان وعده کودکان در مدرسه استفاده کنند؟
اگر والدین برای تغذیه بچه‌ها در مدرسه خوراکی می گذارند این خوراکی می تواند شامل میوه‌های کامل مانند سیب، گلابی، هلو و یا میوه‌های قطعه قطعه شده مثل خربزه، هندوانه، طالبی انواع مغز دانه‌ها مثل بادام، فندق، بادام زمینی، پسته، همچنین ساندویچ‌هایی چون نان و پنیر گردو، نان و پنیر خیار، نان و پنیر سبزی، انواع کوکو، مرغ، و گوشت کوبیده باشد. اینها مثال‌هایی از میان وعده‌های سالم و مغذی هستند. والدین در نظر داشته باشند که هویج میان وعده خیلی خوبی است به شرط آنکه پوست‌گیری و به خوبی شسته شوند. مصرف سبزی‌هایی چون گوجه فرنگی، کرفس و کاهو به عنوان میان وعده چندان در بین بچه ها متداول نیست ولی میان وعده های بسیار خوبی هستند. اگر کودک عادت به خوردن صبحانه ندارد ابتدا سعی کنید فقط عادت به خوردن آن پیدا کند، حتی اگر یک لیوان چای خالی باشد. سپس کم کم کیفیت آن را بهبود دهید.
برای بعضی بچه ها، خوردن هله هوله خیلی لذت بخش است. این تنقلات و هله هوله ها برای سلامتی آن ها آسیب رسان است؟
مواد غذایی چرب، شور و یا شیرین مانند پفک، چیپس، یخمک و سایر تنقلات ارزش غذایی بسیار کمی دارند و باید از برنامه غذایی همه، بویژه بچه ها حذف شود چرا که خوردن این مواد غذایی، اشتهای کودک را کم کرده و سبب می‌شود تا او نتواند غذای اصلی خود را بخورد. علاوه بر آن تنقلاتی مانند چیپس و پفک علاوه بر کاهش اشتها، ذایقه کودک را به طعم شور عادت می‌دهد و احتمال به‌وجود آوردن مشکلات تغذیه‌ای کودک در سنین بزرگسالی به ویژه پرفشاری خون را به همراه دارد. خوردن شکلات نیز در کودکان در حد متوسط مجاز است زیرا ذایقه کودک به خوردن شیرینی عادت پیدا می‌کند. همچنین مصرف غذاهای چرب و شیرین سبب بروز چاقی و پوسیدگی دندان‌ها در سنین بالاتر می‌شود. نوشابه‌های گازدار هم همینطور هستند. این نوشابه‌ها علاوه بر سیری کاذب، جذب مواد مغذی مانند کلسیم را مختل می‌کنند. باید از دادن میان وعدههایی مانند شکلات، آب نبات، شیرینی و چیپس که فقط انرژی دارد به کودک خودداری شود. این روزها کم‌خونی ناشی از فقر آهن از مشکلات بزرگ تغذیه‌ای کودکان به شمار می‌رود که می‌توان با حذف تنقلات کم‌ارزش و جایگزین کردن آن با میان وعده‌های غذایی مناسب مانند انواع خشکبار(پسته و بادام و…) همراه با میوه‌ها، افزایش آهن دریافتی کودک و در نتیجه سلامتی او را تضمین کرد.
بسیاری از کودکان به شیر حساسیت دارند. برای خوردن شیرهایی که در مدرسه به آن ها داده می‌شود باید چه کنند؟
حساسیت به شیر که به آن اشاره کردید اگر منظور عدم تحمل لاکتوز باشد توصیه های خاص خودش را دارد. اگر کودکی نمی تواند شیر بخورد بهتر است دلیل آن مشخص شود. به هر حال معمولاً مصرف شیر گرم کم عارضه تر از شیرسرد است. همچنین می توان از مقادیر کمتر استفاده کرد و مقدار آن را کم کم افزایش داد یا شیر را با آب رقیق کرد و خورد. به مرور که تحمل شیر راحت تر شد می توان از غلظت معمولی استفاده کرد.
بعضی کودکان صبحانه فقط شیر کاکائو می خورند. این شیر هم برای آن ها سودمند است؟
هرچند شیر ساده سالم‌تر از شیرهای طعم دار است، اما برای عادت دادن کودک به صبحانه اشکالی ندارد که ابتدا مصرف شود، ولی کم‌کم تبدیل به جایگزین‌های سالم‌تر شود. علاوه بر این مواردی که اشاره کردید من مصرف آبمیوه‌های صنعتی را برای میان وعده یا صبحانه بویژه برای کودکان توصیه نمی‌کنم.
استفاده از مواد غذایی داخل بوفه‌های مدارس را تایید می‌کنید؟
تا جایی که من بوفه های مدارس را لااقل در تهران دیده‌ام بیشتر واجد شرایط ایده‌آل از نظر تغذیه نیستند و متاسفانه گاه شاهد فروش مواردی چون ساندویچ‌های سوسیس و کالباس، چیپس، غذاهای چربی چون سمبوسه یا ماکارونی چرب همچنین انواع شکلات و لواشک و آلوچه‌های غیربهداشتی بوده‌ام. در حالی که چه خوب است که بوفه مدارس با همکاری والدین غذاها و میان وعده های سالم را عرضه کنند. مثلاً انواع میوه‌هایی چون مرکبات و موز قابل عرضه در مدارس خواهند بود.می‌توان در هر شهر از میوه‌های بومی منطقه نیز استفاده کرد که البته شرایط نگهداری و بهداشتی آن ها هم باید مد نظر باشند.
بعضی وقت‌ها و در شرایطی خاص والدین نمی‌توانند کودک را صبحانه خورده به مدرسه بفرستند. خرید و استفاده چه مواد غذایی از بوفه ها را تایید می‌کنید؟
اگر کودک مجبور است از مغازه خوراکی مدرسه‌اش را بخرد یا والدین فرصت کافی برای تهیه موارد ذکر شده را ندارند کیک، کلوچه و بیسکویت ها بویژه انواع غنی شده گزینه‌های بهتری هستند. همیشه مصرف انواع ساده و بدون کرم یا شکلات ترجیح دارند.
منبع: قدس آنلاین
