اجرای تفکر امام موسی صدر؛ راهی برای رفع مشکل تکفیری ها

نویسنده: رضاتوسی

بدون هیچ اغراقی باید امام موسی صدر را از بزرگترین مروجان اندیشه اصلاحی اسلام در قرن معاصر لقب داد. مردی که در ۱۴ خرداد ۱۳۰۷ خورشیدی در قم دیده به جهان گشود و در روزی چون امروز یعنی ۹ شهریور از سال ۱۳۵۷ در سفر به لیبی به یک باره ناپدید شد. ناپدید شدنی که در ابتدا روایات مختلفی از خروج ناگهانی و خارج از برنامه از طرابلس و سفر به رم ایتالیا تا به شهادت رسیدن توسط قذافی حاکم وقت لیبی در نشست مشترک، درباره آن نقل شد اما سرانجام همه به این نتیجه رسیدن که امام توسط قذافی ربوده شده است .ربودنی که هنوز هم پس از گذشت ۳۸ سال از آن روز و نزدیک به ۶سال از سقوط رژیم جمهوری سوسیالیستی لیبی و مرگ قذافی معمای آن رمز گشایی نشده و سرنوشت امام صدر در هاله ای از ابهام است.اما چرا امام موسی صدر به چنین سرنوشتی دچار شد و اصلا چگونه فردی بود که ربوده شدنش به معمایی بزرگ در جهان اسلام تبدیل شد را باید این گونه پاسخ داد.
امام موسی صدر، یک روحانی و فعال دینی بود و به عبارت بهتر یک مصلح اجتماعی ایرانی بود که بیش از هر چیز به کرامت انسان اهمیت می داد و خود را وقف اهداف معنوی و انسانی کرده بود. او چه در دورانی که در حوزه قم فعالیت می کرد، چه در دورانی که به سخنرانی های روشنگرانه در شعرهای مختلف ایران خاصه مشهد که روزگاری مسکن پدری وی قبود،می پرداخت و چه در دورانی که زعامت شیعیان لبنان را پس از درگذشت «سیدعبدالحسین شرف الدین» مرجع دینی شیعیان این کشور به توصیه بزرگان حوزه برعهده گرفت، مهم ترین امر را بازشناسی انسان و توانایی های او می دانست و معتقد بود اگر انسان جایگاه خلیفه اللهی خود را بازیابد بدون شک دست از تعرض به جایگاه هم نوع خویش خواهد کشید و صلح وصفا بر جامعه حاکم خواهد شد. او بر همین اساس همواره عنوان می کرد، وارد سیاست نخواهد شد و وظیفه ای دینی را به عهده دارد. وی نه تنها یک اصلاح¬گر سیاسی بلکه مصلح اجتماعی بود که برای خدمت به محرومان و شیعیان اقدام های مهمی انجام داد و در این راستا به دلیل مسئولیت دینی که برعهده داشت، به کمک همگان می شتافت. البه این بدان معنا نبود که وی از سیاست گریزان باشد زیرا آنجا که لازم دید،در این عرصه هم پا گذاشت. امام موسی صدر فعالیت های سیاسی خود را در لبنان آغاز کرد اما در کنار آن با تشدید مبارزه های مردمی ایران و افزایش زندانیان سیاسی در کشور، به حمایت از افرادی می پرداخت که به دلیل ظلم و ستم حکومت پهلوی به لبنان و سوریه رفته بودند.
وی همواره حامی انقلاب اسلامی ایران بود، به صورتی که آگاهانه با سیاست های ناکارآمد رژیم پهلوی مخالفت می کرد و این امر سبب شد حکومت وقت اقدام های امام موسی صدر را در سازماندهی جریان های انقلابی بسیار موثر بداند. در اوج مبارزه های انقلاب اسلامی بزرگانی چون مصطفی چمران در لبنان از محضر آن بزرگوار بهره بردند و در اردوگاه های نظامی آموزش دیدند. این مساله سبب شد تا رژیم پهلوی نسبت به وی بسیار حساس شود و حتی بعدها تابعیت این اندیشمند را لغو کند و پس از آن همواره از طرف سفارت ایران زیر نظر بود. این سیاستمدار وارسته مقاله مشهوری را درباره انقلاب ایران و امام خمینی نوشت و این مقاله را در نشریه «لوموند فرانسه» به چاپ رساند و قلم شیوای او تاثیر بسیار زیادی در روشنگری افکار عمومی فرانسه داشت. بنابراین باید عنوان کرد؛ اگرچه امام موسی صدر در انقلاب ایران حضور نداشت اما فعالیت های این بزرگوار آن چنان قوی و تاثیرگذار بود که رژیم پهلوی برای جلوگیری از فعالیت های او علیه وی اقدام های بسیاری را انجام داد.
یکی از ویژگی های اصلی امام موسی صدر نگاه خاص او به دین بود. وی برخلاف بسیاری از افرادی که انسان را در خدمت دین می پنداشتند، این مقوله را در خدمت انسان می دانست و همین مساله سبب شد تا این بزرگمرد نسبت به دیگر ادیان دیدگاه مثبتی داشته باشد. امام موسی صدر جمله مشهوری دارد مبنی بر اینکه «دین برای خدمت به انسان آمده است». این عوامل موجب شد تا این عالم اندیشمند به گفت و گو با افرادی که به دین های مختلف گرایش داشتند، بپردازد و در امر تقریب مذهب ها نقش مهمی ایفا کند، این از ویژگی خاص وی در این زمینه بود که همگان باید در هر دینی به انسانیت نزدیک شوند. به این دلیل این رهبر شیعیان در راه ایجاد تفاهم و نزدیکی میان مذهب ها بسیار همت گماشت.

به یقین اندیشه های وی هنوز هم راهگشای مردم به شمار می رود ،زیرا او با اندیشه های هوشیارانه خویش زمینه تعامل با کشورهای اسلامی برای از میان بردن دشمنی ها ایجد کرد و بدین گونه الگویی والا در سیاست خارجی محسوب شود.او با مطرح کردن بحث وحدت جهان اسلام و گفت و گوی ادیان نماد بسیار مناسبی برای یکپارچگی اسلامی و ادیان الهی شد و اگر اکنون اندیشه های امام موسی صدر در دانشگاه ها آموزش داده شود، می تواند برطرف کننده مسایل امروز جهان اسلام به ویژه گروه های تکفیری ها باشد. مجموع کتاب های این مصلح برجسته اکنون به وسیله موسسه های مختلف جمع آوری شده و در حال انتشار است و می توان با مطالعه این اثرها با حرکت فکری امام موسی صدر آشنا شد. «برای زندگی، انسان آسمان، سفر شهادت، ادیان در خدمت انسان، رهیافت های اقتصادی اسلام و…» از جمله اثرهای ارزنده این مجاهد فرهیخته به شمار می روند.
*کارشناس فرهنگی