نویسنده: نعمت مرادپور
توسعه و افزایش مراکز خدماتی در ظاهر امری مترقی است، اما توسعه لجام گسیخته فروشگاه های زنجیره ای در شهرهای بزرگ علاوه بر ظاهری زیبا باطنی قابل تامل نیز دارد.چند سالی است شاهد افزایش روزافزون فروشگاه های زنجیره ای در کشور و به خصوص در کلانشهرها هستیم؛ فروشگاه هایی که با تبلیغات فراوان همچون ارائه کالا با تخفیف ویژه و یا اختصاص جوایزی به شرط خرید بیشتر، پا به عرصه توزیع کالا گذاشته اند.
در روند جهانی شدن، رونق فروشگاه های بزرگ امری طبیعی و یکی از ارکان توسعه است و در کل دنیا بازار در مسیری حرکت می کند که فروشگاه های بزرگ به سمت بزرگ تر شدن و مغازه های کوچک به سمت حذف شدن می رود.
اهمیت فروشگاه های زنجیره ای از آن جهت است که این فروشگاه ها در رقابت با یکدیگر، با پایین آوردن هزینه های زنجیره ای، قیمت نهایی کالا را پایین آورده و با این کار خدمت بزرگی هم به تولیدکننده و هم به مصرف کننده می کنند.اگرچه ایجاد این فروشگاه ها را به نوعی می توان در مسیر شهری شدن اجتناب ناپذیر دانست و به نوعی بر جذابیت بصری شهر نیز می افزاید، اما ترس اصناف و کسبه آن است که افزایش روز افزون فروشگاه های زنجیره ای، منجر به تعطیلی شغل های خرد شود که البته بیراه نیست.
با ذکر این مطلب که فروشگاه های زنجیره ای و بزرگ تنها مکانی برای فروش کالاست و برای رفتن به این مکان ها حتما باید وضعیت اقتصادی عمومی نیز مناسب باشد، این سوال مطرح می شود آیا جامعه واقعا کشش گسترش این نوع فروشگاه ها را دارد؟
با وجود سرمایه گذاری های انجام شده در بحث گسترش فروشگاه های زنجیره ای، گاهی شنیده ها و دیده ها حاکی از آن است که برخی از این فروشگاه ها (کسبه خرد) به دلیل افزایش سطح رقابت و ایجاد فروشگاه های زنجیره ای به مرز تعطیلی کشیده شده اند.
هیچ کس مخالف اصلاح نظام توزیع نیست و حتی نیاز است که این کار اقدام شود، ولی مساله ای که باید مورد توجه قرار گیرد، ضرورت آسیب شناسی در گسترش روز افزون این فروشگاه هاست، چرا که یکی از اهداف اصلی بهبود فضای کسب و کار گسترش این فروشگاه ها عنوان شده است.البته مجوز تاسیس اغلب این فروشگاه ها از تهران صادر می شود و اداره اصناف استان ها بارها به صدور بیش از حد مجوز این فروشگاه ها اعتراض کرده اند .
نکته مهم این است که اگر با ایجاد فروشگاه بزرگ برای پنج نفر شغل ایجاد می شود در عوض به ۲۰۰ فروشگاه خرد آسیب وارد کرده و باعث بیکاری چند صد نفر می شود.همچنین گرچه اقبال مردم به فروشگاه های بزرگ بیشتر است، اما نبود تنوع زیاد کالایی در این فروشگاه ها از جمله ایرادات مهم آنها محسوب می شود .
در مجموع می توان گفت؛ توجه به جمعیت جامعه در صدور مجوز برای تاسیس فروشگاه های چند منظوره امری ضروری است؛ زیرا که عدم توجه به این مقوله منجر به آسیب به شغل های خردتر شده و در نهایت خروجی این اقدام باز هم می تواند تبعات دیگری را در حوزه دیگری به دنبال داشته باشد.
موضوعی که احساس می شود فعلا دور از چشم مسئولان و دستگاه های نظارتی مانده است و بحث دیگر لزوم نظارت های بیشتر بر فعالیت این فروشگاه هاست.
*کارشناس اقتصادی
