علیرضا مقیم*
وحدت و وفاق ملی یکی از ضرورت های مهم و اصلی هر کشور است. از این رو، هر جامعه‌ای برای رویارویی با تهدیدهای بیرونی و چالش های درونی، ناگزیر باید از انسجام و وحدت بهره مند باشد. این وحدت و همدلی هم باید میان مردم و مسئولان و هم میان مسئولان با یکدیگر برقراری یابد. به عبارت دیگر، سلامت یک کشور در صورتی تضمین خواهد شد که همه گروه‌های جامعه با یکدیگر به تفاهم و همدلی برسند.در دیدگاه بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی، وحدت ملی هم در پیروزی انقلاب اسلامی نقش داشته است و هم ضامن حفظ دستاوردهای آن به شمار می‌آید. بر همین پایه، به نظر می‌رسد برای رسیدن به پیشرفت و توسعه نیازمند انسجام و وحدت درونی هستیم که ریشه در اندیشه‌ها و ارزش‌های دینی و انقلابی ما دارد.
بنیانگذار انقلاب همواره رمز پیروزی و بقای انقلاب را در ۲ چیز می دانست؛ نخست «کلمه توحید» به معنای داشتن انگیزه الهی و دوم «وحدت کلمه» به معنای یکپارچگی و اجتماع پرشور مردم و حضور در صحنه های گوناگون.
وحدت، رمز پیروزی انقلاب و حفظ نظام
امام خمینی (ره) وحدت را رمز پیروزی، بقا و تداوم انقلاب اسلامی عنوان می کند. در قسمتی از وصیت نامه سیاسی- الهی امام (ره) در این باره آمده است: بی تردید رمز بقاء انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است و رمز پیروزی را ملت می‌داند و نسل‌های آینده در تاریخ خواهند خواند که دو رکن اصلی آن انگیزه الهی و مقصد عالی حکومت اسلامی و اجتماع ملت در سراسر کشور با وحدت کلمه برای همان انگیزه و مقصد. امروز و در آتیه نیز آنچه برای ملت ایران و مسلمانان جهان باید مطرح باشد و اهمیت آن را در نظر گیرند، خنثی کردن تبلیغات تفرقه افکن خانه برانداز است.(۱)
تقویت روح استقامت و مقاومت یکی دیگر از پایه‌های وحدت ملی و انسجام است. در همین زمینه در کلام امام خمینی (ره) می‌خوانیم: این که ما بتوانیم مقاومت کنیم، بتوانیم حفظ کنیم این کشور را، شما بخواهید حفظ بکنید حیثیت ملی خودتان را، حیثیت اسلامی خودتان را، شرطش این است که با هم باشید.(۲)
امام خمینی (ره) همواره بر نقش وحدت به عنوان عاملی برای حفظ نظام و نهضت اسلامی تاکید داشت. در این زمینه در صحیفه نور آمده است: باید همه اقشار با هم باشند تا بتوانند این بار را به آخر برسانند، این وحدت کلمه باید محفوظ بماند که اگر خدای نخواسته این وحدت کلمه از دست برود و خدای نخواسته به شکست برگردیم، تا آخر دیگر ایران روی خوش به خودش نخواهد دید بنابراین همه ما موظف هستیم که این نهضت را حفظ کنیم و وحدت کلمه را حفظ کنیم.» (۳)
لزوم همدلی و همزبانیِ قوای کشور
یکی از اصلی‌ترین مقوله‌های مرتبط با وحدت، انسجام و همدلی میان مسئولان و سران قوا است. مساله وحدت بین جریان های سیاسی و مسئولان در رهنمودهای امام بارها مورد تاکید قرار گرفته است تا جایی که می توان گفت موضوع وحدت میان جناح ها و جریان های سیاسی از منظر امام (ره) آن چنان واجد اهمیت بود که از همه گروه ها می خواست با همدلی و همزبانی برای پیشبرد آرمان های انقلاب اسلامی از جمله تحقق عدالت اسلامی بکوشند.
در همین زمینه از کلام امام خمینی (ره) می خوانیم: اینجانب با کمال تواضع، دست خود را به طرف تمام جناح هایی که در خدمت اسلام هستند، دراز می کنم و از همه استمداد می کنم که با هم پیوستگی همه جانبه، در راه بسط و عدالت اسلامی که یگانه راه سعادت ملت است کوشا باشند.( ۴)
وحدت عملی درخواست همیشگی امام (ره) از همه مسئولان بود که در این زمینه گفته است: هی نگویید وحدت و دنبالش نباشید، عملاً با هم وحدت داشته باشید. شما برادرهای هم هستید. (۵)
با توجه به سخنان امام خمینی (ره) می توان دریافت که در مکتب سیاسی رهبر کبیر انقلاب، وحدت میان مردم، ناشی از وحدت میان سران کشور و مسئولان نظام است و اگر مسوولان با هم همدل و همزبان باشند، مردم نیز با یکدیگر متحد خواهند بود. بنابراین، بنیانگذار انقلاب اسلامی، در دیدارهای مختلف، مسوولان کشور را به دوری از اختلاف و حفظ وحدت توصیه می کرد. در بخشی از توصیه های امام خمینی (ره) می خوانیم: تاکید می کنم که اگر سران با هم خوب باشند، این کشور صدمه نمی بیند و اگر صدمه‌‌ای این کشور ببیند از اختلاف سران است. (۶)
ضرورت قانون گرایی و توجه به مصلحت عمومی
یکی از نکته‌های مهم برای تحقق وحدت ملی توجه به مقوله قانون گرایی است که بارها در کلام امام (ره) مورد تاکید قرار گرفته است. در واقع با مراجعه به متون مختلف در این زمینه، درمی یابیم که منشا هر بی نظمی، هرج و مرج و اختلافی در تخلف از قانون یا بی قانونی است. رمز اتحاد، وحدت، انسجام و یکپارچگی هر جامعه ای در گرو عمل به قانون و قانون‌مداری است.
در نگاه امام خمینی (ره) قانون گرایی و التزام عملی به قانون از مهمترین مقوله های سیاسی است. در منظر امام (ره)، معیار همه چیز قانون است. حرف آخر را در همه امور قانون می زند و همه در برابر قانون برابرند و جز با تحقق قانون سعادت فرد و جامعه تامین نمی شود. کلام امام در این زمینه، این است: ما می خواهیم یک حکومتی باشد مثل حکومت اسلام که غیر از قانون هیچ چیز حکومت نکند، هیچ؛ قانون فقط حکومت بکند.(۷)
یکی دیگر از پایه‌های اساسی وحدت ملی و انسجام اسلامی مصلحت عمومی است که به مصالح جماعت و صلاح امت تعبیر می شود. در واقع هرگاه مصالح عمومی جامعه ایجاب کند، باید از اختلاف های بیهوده به راحتی چشم پوشی و خواسته های فردی و گروهی را فدای مصلحت جمع کرد. درباره اهمیت این مساله در کلام امام (ره) می خوانیم: امروز روزی است که باید تمام قدرت ها هماهنگ باشند و همه حفظ نظم بکنند که اگر نظام به هم بخورد وضعیت به هم می خورد و همه خودشان را فدای اسلام بدانند. شما مهیا باشید نروید سراغ اختلافاتی که خودشان دارند با هم، شما بین راه هستید اختلاف‌ها را کنار بگذارید. (۸)
*پی نوشت ها:
۱- صحیفه امام، ج ۷، ص ۲۵۱
۲- صحیفه امام،جلد۱۹، ص۴۵۸
۳- صحیفه امام، ج ۳، ص ۳۱۷
۷- صحیفه امام، ج۴، ص۴۰۷
۸- صحیفه امام، جلد ۱۳، ص۲۰
۴- صحیفه امام، جلد ۳، ص ۳۲۷
۵- صحیفه امام، جلد ۱۳، ص ۴۰۳
۶- صحیفه امام، جلد ۱۸، ص۳۸
*کارشناس مذهبی
