رضا سلیمان نوری*
تاریخ همواره پر از سرگذشت بزرگمرانی بوده است که به معنای واقعی تاثیر فراوانی بر جامعه خود و دیگر جوامع داشته و چون چراغی فروزان روشنای راه مردم و اندیشمندان نسل جدید بوده اند. در این بین باید از مردی نام برد که آرا و اندیشه هایش از زلال اسلام ناب محمدی سرچشمه گرفته و به او شخصیت چند بعدی داده که همگان واقف بر این ابعاد می باشند. مردی فقیه ،متکلم، عارف، فیلسوف و دانشمندکه ابعاد سیاسی اعتقادی زندگیش از سایر حوزه ها پررنگ تر و برجسته تر بوده است.
معمولا” تصویر غالب جهان از امام خمینی (ره) تصویری است که در آن چهره رهبری سیاسی آن بزرگ‌مرد به عنوان رهبر بزرگترین انقلاب قرن غلبه داشته و امام به عنوان شخصیتی است که توانسته با بسیج میلیونی مردم ایران ،نظام شاهنشاهی را واژگون کرده و حکومتی الهی با پشتوانه مردم را جای گزین آن گرداند. از مفاهیم محوری در اندیشه امام خمینی(ره) رابطه دین و سیاست است. از دیدگاه ایشان سیاست این است که جامعه را هدایت کند و راه ببرد تمام مصالح جامعه را در نظر بگیرد و در مجموع سیاست باید انسان را در مسیر هدایت و کمال و رساندن جامعه به سوی مصالح آن تلاش کند. در بیانی دیگر ایشان تمام اسلام را سیاست می دانند و متذکر می شوند که اسلام را بد معرفی کرده اند، سیاست مدن از اسلام سر چشمه می گیرد. بنابراین اهداف حکومت اسلامی که در آن دین و سیاست با هم عجین شده اند تحقق عدالت، آزادی واستقلال است. از نظر بنیانگذار کبیر انقلاب عدالت از مهم‌ترین اهداف نظام سیاسی در ایران است که از آن به عنوان یک شاخص جهت تشخیص حکومت حق از ناحق استفاده کرده اند. مهم ترین کارکرد و اثر تحقق عدالت از دیدگاه ایشان بر قراری و ایجاد محیطی امن و آرام برای بروز استعدادها و توانایی‌ها و خلاقیت‌های افراد در تمامی حوزه های فکری و عملی خواهد بود.هم چنین مهم‌ترین شاخص عدالت در حوزه اقتصادی را رفع نیازهای اساسی همه اقشار جامعه و به صورت خاص طبقات محروم می توان ذکر کرد.البته در کنار وجود یک نظام سیاسی عدالت طلب امام خمینی معتقدند که کارگزاران حکومت نیز باید به عدالت معتقد بوده و رفع محرومیت‌ها را منش و عقیده خود بدانند و عملا مدافع محرومان باشند.ساده زیستی مسئولین در نگاه ایشان باعث درک آنها از محرومیت‌ها شده و تلاش آنها را در ایجاد عدالت و تامین نیازهای اساسی اقشار محروم در پی خواهد داشت.
حضرت علی (ع) نیز در باب رعایت عدالت توسط حکومت می‌فر ماید:«زمانی که حکومت بر پایه عدل و عقل استوار باشد خداوند دوستداران آن را یاری می دهد و دشمنانش را خواری رساند.»
در کنار عدالت دخالت مردم در حکومت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اساسا این نکته مد نظر همه متفکران بوده است که هر مقدار مردم دخالت و نظارت بیشتری داشته باشند جلوی دیکتاتوری و خود کامگی بهتر گرفته می شود. بنیانگذار کبیر انقلاب نیز در این راستا بیان می دارند که شکل حقوقی رژیم نیست که اهمیت دارد بلکه محتوای آن مهم است، طبیعتا می توان یک جمهوری اسلامی را در نظر گرفت. بر همین اساس امام خمینی(ره) دخالت همگان را در سیاست امری لازم شمردند و هر گاه گروه یا فردی می‌خواستند به نحوی جلوی شرکت مردم را در این امور بگیرند و یا آن را کمرنگ کنند به شدت با آن برخورد می کردند و تحلیل ایشان از این حرکات چنین بود :«بیدار باشید. توجه کنید. اینها می خواهند با شیطنت کار خودشان را انجام دهند.»
حکومت اسلامی مورد نظر امام خمینی(ره) چنین می پذیرد که بهترین راه برای حل مسائل اجتماع حاکمیت مردم بر سرنوشت خودشان است.بنابر این حکومت اسلامی باید مشارکت دائمی مردم را پذیرا باشد. امام بر این مسئله تاکید زیادی دارد.در نظام سیاسی اسلام وسائل و ساز وکارهای بسیاری برای نشان دادن حاکمیت مردم وجود دارد که به کمک آنها می توان خواسته های مردم را به طرق مستقیم یا غیر مستقیم بیان کرد از این رو کسانی که به عنوان نمایندگان قانونی مردم انتخاب می شوند در مورد اعمال خویش در مقابل مردم مسئول هستند و تصمیمات خود را باید با استفاده از خواسته های مردم اخذ کنند.و به همین دلیل هم امام خمینی (ره)جایگاه مردم در ساختار حکومت را بسیار بالاتر از مشورت گیری و مشورت دهی دانسته و می فرماید:« این همان جمهوری اسلامی است که تمام امور آن در همه مراحل حتی رهبری آن بر اساس آراء مردم بنا شده است.»
این سخنان بازگو کننده آن است که نقش در نظر گرفته شده از سوی بنیانگذار کبیر انقلاب برای مردم در چارچوب ساختار حکومت بسیار بالاتر از مشاوره است چه اینکه مشاوره با استقلال رهبر و امام منافات ندارد ولی در این نظریه مردم در عوض رهبر و شریک او هستند که طبعا اذن و رضای هر دو معتبر است.بر این اساس باید عنوان کرد که در نظام اسلامی مورد نظر مردم اصل بر این قرار می گیرد که حکومت باید با موافقت مردم به کار آنها و امور جامعه سامان دهد.باشد که این امر همواره از سوی کارگزاران مردم بصورت کامل مدنظر قرار گرفته و جمهوری اسلامی مطلوب نظر بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی(ره) با چشم انداز عالی و مترقی آن اجرایی شود.
*عضو مجمع نیروهای خط امام (ره) خراسان رضوی
