اردیبهشت ماه سال ۹۲ آن زمانی که پس از سال ها کش و قوس، الحاق منطقه تاریخی توس به شهرداری مشهد به طور رسمی اعلام و ابلاغ شد، خاطرمان آرام شد که ساماندهی این بافت تاریخی بهبود می یابد و می توان امید داشت که روحی تازه در جسم نیمه جان و خسته دیار حکیم فردوسی دمیده شود. با الحاق توس به مشهد اقدامات خوبی آغاز شد و طرح های اولیه ای به اجر در آمد، همچون ساماندهی اولیه مسیر ورودی بلوار شاهنامه و سایر اقداماتی که میراث فرهنگی، شهرداری و راه و شهرسازی هر یک به نوبه خود اجرای آن را بر عهده گرفتند. اما مهم ترین کار برای ساماندهی این منطقه تاریخی، تهیه طرح تفصیلی الحاق آن به مشهد بود که با گذشت ۳ سال، همچنان تکمیل نشده است.
میراث فرهنگی: نبود طرح تفصیلی مشکل‌ساز شده است
«احسان زهره وندی» مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس در این باره می گوید: اختلاف نظر بر سر این که شهرداری مشهد یا اداره کل راه و شهرسازی طرح تفصیلی منطقه توس را تهیه کنند، تهیه این طرح را به تاخیر انداخته بود تا این که در جلسه حدود ۸ ماه قبل که با حضور معاون عمرانی استاندار و نمایندگان دستگاه های مرتبط در پایگاه توس برگزار شد، مقرر شد اداره کل راه و شهرسازی طبق مصوبه جلسه استانداری متولی طرح تفصیلی منطقه توس شود. در آن جلسه قرار شد راه و شهرسازی مشاور تهیه طرح تفصیلی را به سرعت انتخاب کند و این طرح نیز در کمتر از یک سال تهیه شود اما از آن زمان تا به امروز هنوز مشاور طرح معرفی نشده است. زهره وندی می افزاید: نبود این طرح، مشکلاتی از جمله ساخت و سازها، گسترش روستاها و عبور وسایل نقلیه سنگین در محدوده ۳۶۰ هکتاری عرصه تاریخی و حریم این منطقه ایجاد کرده است. زهره وندی با اشاره به فعالیت معادن غیرمجاز و مشکلات ناشی از تردد خودروهای سنگین در این منطقه تاریخی می افزاید: تردد خودروهای سنگین بلای جان عرصه تاریخی توس شده و هر کاری هم که کرده ایم، هر چه مکاتبه کرده ایم، مسیر پیشنهادی دادیم، اقدام و نتیجه عملی نداشته است.
شهرداری: قرار بود ۶ ماهه طرح تفصیلی تهیه کنند
مهندس «حسنعلی رجب زاده» شهردار منطقه ۱۲ مشهد که منطقه توس در محدوده شهری این منطقه قرار گرفته است هم در این باره توضیحاتی ارائه می کند: حدود یک سال قبل قرار بود اداره کل راه و شهرسازی در مدت ۶ ماه طرح تفصیلی توس را تهیه کند اما هنوز با مشاور طرح قرار داد هم امضاء نکرده اند. کار ما و مردم مانده است و منتظر تهیه طرح تفصیلی هستیم. رجب زاده در پاسخ به این سوال که «آیا شهرداری در حال حاضر به اجرای طرح مصوب بلوار شاهنامه و دستورالعمل ارائه خدمات که در آن تعیین شده پایبند است؟» می گوید: این طرح در حال اجراست و ما از سال ۹۲ تا کنون بر اساس همین طرح بالغ بر ۶ میلیارد تومان در این محدوده هزینه کرده ایم، اما نکته این است که اجرای کامل آن به ۲۰ میلیارد تومان نیاز دارد.
دریافتی‌ها از مردم طبق مصوبه شورای شهر بوده است
شهردار منطقه ۱۲ در پاسخ به این سوال که «آیا شهرداری در این مدت هزینه هایی را از باغ ویلاهای این محدوده برای ارائه خدمات ساخت و ساز دریافت کرده است یا خیر؟» می گوید: بیشتر مجوزهایی که ما تا کنون صادر کرده ایم داخل بافت روستاها هست که مبالغ جزئی را شامل می شود و نمی توانیم مجوز ساخت بیشتر از دو طبقه برای متقاضیان صادر کنیم. درباره دریافت بها از مالکان باغ ویلاها هم طبق مصوبه شورای شهر، درکل محدوده شهر مشهد اگر افرادی بخواهند از مزایای ورود به محدوده شهری استفاده کنند طبق جدول محاسباتی از آن ها زمین یا پول دریافت می کنیم. وی در پاسخ به این که «با این اقدام شهرداری آیا مالکان این باغ ویلاها در ادامه و پس از تهیه طرح تفصیلی و ضوابط ساخت و ساز با مشکلی مواجه نخواهند شد؟» می گوید: از مالکان تعهد محضری می گیریم که هرگونه طرحی که تصویب و به عنوان تفصیلی ملاک قرار بگیرد، آن ها ملزم به رعایت ضوابط آن خواهند بود. وی می افزاید: تنها درخواست ما این است که بعد از ۳ سال که شهرداری مشهد مسئولیت این منطقه ۳ هزار و ۴۰۰ هکتاری را بر عهده گرفته که حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هکتار آن بافت روستایی و هسته های جمعیتی است و بقیه اراضی کشاورزی و باغات است، طرح تفصیلی زودتر آماده شود. در حال حاضر به خاطر متصل شدن این منطقه به شهر، ارزش افزوده ای پیدا شده و خرید و فروش رونق گرفته اما پاسخگویی به مردم کماکان متوقف و ممکن است ساخت و ساز غیرقانونی صورت بگیرد و آرای قلع بنای ما افزایش پیدا کند که تبعاتی خواهد داشت. هرچند که تا کنون حدود ۱۵۰ قلع بنا داشته ایم.
راه و شهرسازی: دستورالعمل مصوب برای پاسخگویی ارگان‌های ذیربط به مردم وجود دارد
«بهاره بزرگمهر» مدیر شهرسازی و معماری استان نیز در این باره می گوید: محدوده منفصل شهری توس با هدف احیای شهر فرهنگی توس تعریف شده است. این محدوده دارای دو بخش داخل باره و خارج آن است. در هر دوی این بخش ها هسته های سکونتی وجود دارد که قبل از ایجاد ناحیه منفصل شهری توس، روستا تلقی می شد و با این هدف که برای ساکنان این هسته ها مشکلی ایجاد نشود، دستورالعمل پاسخگویی تهیه شده و به تصویب کمیسیون ماده پنج هم رسیده است.بزرگمهر می افزاید: روش اتخاذ شده در تدوین دستورالعمل پاسخگویی به این دلیل بوده که ضرورت های عاجل پاسخگویی به مردم رفع و طرحی در خور جایگاه و مقام فردوسی و توس تهیه شود. تهیه طرح برای توس یک فرصت منحصر به فرد برای احیای شهر تاریخی توس و ارتقای جایگاه آرامگاه فردوسی است و این روند هیچ محدودیتی مازاد بر قوانین موجود از جمله قانون حفظ کاربری زراعی و باغات ایجاد نکرده و بعد از تصویب فرصت هایی نیز ایجاد خواهد کرد. مدیر شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان تصریح می کند: شرح خدمات طرح با تایید کلیه ارگان های ذیربط اعم از میراث فرهنگی، شهرداری و فرمانداری و استانداری تهیه و به شورای عالی شهرسازی کشور ارسال و مورد تایید کمیته فنی شورای عالی شهرسازی و سازمان میراث فرهنگی کشور نیز قرار گرفته و در حال حاضر نقشه برداری محدوده در حال انجام است.
رفع مشکل معادن مصوب شده؛ پیگیری می خواهد
بزرگمهر می افزاید: قطعاً در کنار حل مشکلات مردم این منطقه، هدف اصلی ارتقای جایگاه منطقه تاریخی توس است و هیچ مصلحتی فراتر از آن متصور نیست. در مورد معادن موجود و رفت و آمدهای غیر قانونی نیز این موضوع در کارگروه تخصصی شهرسازی و معماری مطرح و رفع این معضل مصوب شده است، اما اجرایی شدن آن مستلزم پیگیری های قانونی ارگان های متولی است.
نهایی شدن طرح تفصیلی برای «مشهد۲۰۱۷»
وی می گوید: امیدواریم تلاش همه ما و به خصوص شهرداری مشهد، دراجرای طرح هایی که در حال حاضر مصوب هستند مشهود و قابل مشاهده باشد. وی درباره مدت زمان نهایی پیش بینی شده برای به نتیجه رسیدن طرح تفصیلی منطقه توس نیز این توضیح را می دهد که: تهیه و عملیاتی شدن این طرح جزو یکی از پروژه های وزارت راه و شهرسازی برای رویداد بین المللی «مشهد۲۰۱۷» است و حتما در سال جاری به نتیجه خواهد رسید.
