مصاحبه: صدیقه رضوانی نیا
«فخرالدین صدیق شریف» را مخاطبان سینما و تلویزیون در نقش‌های متعددی دیده‌اند اما بازی او در نقش دعبل خزاعی در سریال ولایت عشق به‌یادماندنی بود.او معتقد است: عشق و شور دعبل خزاعی نسبت به امام رضا(ع) او را از کیلومترها آن‌سوتر از بغداد به مرو رساند تا در دربار مأمون امام رضا(ع) را ملاقات و قصیده‌ای زیبا به ساحت حضرت تقدیم کند.
وقتی درباره امام رضا(ع) حرف می‌زد چشم‌هایش از شادی برق می‌زد می‌گفت نقش دعبل را با عاشقی بازی کردم و شیفته این شخصیت شدم.وجودش سرشار از شوق نسبت به امام رضا(ع) بود و بازی در سریالی برای امام را جزو نعمت‌های بی تکرار زندگی می‌دانست.
در یک غروب دل انگیز با بازیگر برجسته سریال‌های تاریخی درباره امام رضا(ع) و دعبل خزاعی حرف زدیم.
*شما سال‌ها پیش در سریال ولایت عشق در نقش دعبل خزاعی بازی کردید شاعری که محضر امام رضا(ع) رسید و شعری برای آن حضرت خواند و امام خلعتی به او بخشیدند چه نگاهی نسبت به این شاعر پرآوازه عصر رضوی دارید؟
او شاعر عاشق و شوریده‌ای بود.عاشق امام رضا(ع).بیش از دو هزار کیلومتر راه از بغداد تا مرو آمد تا امام را ببیند در دربار مأمون درمرو قصیده‌ای زیبا برای امام رضا(ع) سرود که مأمون و دشمنان امام را به وحشت انداخت و متحیر شدند.من هر وقت یاد دعبل خزاعی و نقشی که بازی کردم می‌افتم ناخوادگاه آن شوریدگی و عشق دعبل به امام رضا(ع) در ذهنم تداعی می‌شود.
*معلوم است که به نقشتان علاقه داشتید که هنوز هم ویژگی‌هایی کاراکتری که بازی کرده‌اید، را یادتان مانده است. حالا سؤالم این است کدام ویژگی دعبل در میان همه ویژگی‌هایی که در قالب نقشتان متوجه شدید، بیشتر برای شما جذابیت داشت؟
در این شخصیت یک شوریدگی خاصی وجود داشت که برگرفته از عشقی بود که دعبل نسبت به امام رضا(ع) داشت. عشق دعبل خیلی برایم رشک‌برانگیز و جذاب بود.همین ویژگی این آدم را متمایز کرده بود. وقتی آقای فخیم زاده این نقش را به من پیشنهاد دادند، بااینکه نقش خیلی طولانی نبود ولی وقتی فیلم نامه را خواندم دیدم چقدر شخصیت خوبی است و جای کار دارد. بعدها وقتی بازخوردهای آن را در جامعه می دیدم برایم جالب بود. مثلا یک بار به اهواز رفته بودم می دیدم در خیابان ها مرا نشان می دادند و می‌گفتند: دعبل دعبل. با همان لهجه عربی اهوازی. این واکنش ها به دلیل تاثیرگذاری این شخصیت بود. معمولا شخصیت های تاثیرگذار در تاریخ اگر درست بازی شوند، به همان نسبت هم روی تماشاچی تاثیر می گذارند. دعبل هم در تاریخ شخصیت تاثیرگذاری بود، قاعدتا وقتی بازیگری این نقش را بازی می کند باید با دقت این شخصیت را کار کند و دقیقا به آن شخصیت نزدیک شود تا آن شوریدگی و عشق و شوری که دعبل نسبت به امام داشت در نقش هویدا شود. من سعی کردم دعبل را این طور بازی کنم تا شاخص ترین ویژگی او که ارادت قلبی عمیق به امام بود در نقش کاملا آشکار باشد.
الان که سال‌ها از زمان پخش ولایت عشق می گذرد ولی همین شوریدگی و عشقی که شما می گویید در ذهن من به عنوان یک مخاطب تداعی می‌شود که در بازی شما هم وجود داشت پس معلوم می‌شود آگاهانه می خواستید این شور و عشق دعبل نسبت به حضرت رضا علیه السلام که برای دیدار امام به خراسان آمده بود در سریال نشان داده شود…
ببینید الان ما یک مسافرت چهارساعته با ماشین می رویم، باید سه روز استراحت کنیم. تازه الان که ماشین کولر دار است و تکیه هم می دهند، بعد از چهار ساعت راه می گوییم باید امشب استراحت کنیم. ولی شاعری مثل دعبل به عشق امام رضا(ع) با پای پیاده این همه راه را آمده بود تا به امام برسد، باید مقایسه کنیم تا متوجه شویم که این شخصیت چه حرکتی انجام داده و چقدر عاشق و شیدای حضرت رضا(ع) بوده است.
*آقای صدیق شریف می دانید که قبر دعبل در شوش خوزستان است. تا به حال شده برای زیارت دعبل به آنجا سفر کنید؟
نه متاسفانه تا حالا سعادت نداشتم. اما در برنامه هایم هست که اگر عمری بود سری به شوش و بارگاه دعبل بزنم.
*شما بازیگری هستید که وقتی کارنامه تان را مرور می کنیم می بینیم در خیلی از کارهای تاریخی و مذهبی بازی کرده‌اید. می خواستم ببینم دعبل در میان انبوه نقش‌های مختلفی که داشتید چه جایگاهی دارد؟ نگاه خودتان به این شخصیت چیست؟
**شخصیت دعبل و کلا کار ولایت عشق برای من یک کار جاودانه است. علت این است که ما راجع به امام رضا علیه السلام کار کردیم و امام رضا(ع) جاودانه است.
برای ائمه کار کردن بسیار حساس است. سال‌ها پیش در یکی از شبکه ها به من گفتند می خواهیم یک کاری در مورد امام رضا(ع) بسازیم، چهار پنج روزه می خواستند این کار را انجام دهند. من گفتم این کار را انجام نمی دهم، چون به زمان بیشتری نیاز است. گفتند شما به خاطر امام رضا(ع) بیایید و بازی کنید ، من گفتم اتفاقا به خاطر امام رضا(ع) نمی آیم تا مبادا کار ضعیفی انجام دهم. امام رضا علیه السلام حرمت دارند نباید که کار ضعیف درباره ایشان انجام دهیم.
وقتی شخصیتی مثل مهدی فخیم زاده که به نظر من یکی از برجسته ترین کارگردان های ما، چه در عرصه سینما و چه در عرصه تلویزیون است که هم کارهای معاصر و هم کارهای تاریخی ارزشمندی را ارائه داده؛ کلی زمان می گذارد و تمام انرژی اش را صرف می کند تا شخصیت هایی که در سریال امام رضا(ع) می بینیم شکل بگیرد. پس از نظر من این کار، کاری جاودانه است.
من عاشقانه نقشی که من بازی کرده ام را دوست داشتم و دارم. همه جا و در همه مصاحبه ها هم این را گفته ام .واقعا نقش دعبل خزاعی خیلی روی من و زندگی من تاثیر گذاشت.
*خود آقای فخیم زاده به شما پیشنهاد دادند که شخصیت دعبل را بازی کنید؟
بله. روزی که من رفتم، متن را جناب فخیم زاده به من دادند و در مورد نقش و مختصات آن توضیح دادند و من هم این نقش را با علاقه زیاد بازی کردم.
*چه سالی بود؟
*فیلم برداری کار چند سال طول کشید حدود سال‌های۷۵ تا۷۹ .
*آقای صدیق شریف در سریال هم هست که دعبل قصیده‌ای زیبا برای امام رضا(ع) سرود که در تاریخ مشهور شد. آیا شما هم دوست داشتید که مانند دعبل شاعر بودید و برای امام رضا(ع) شعر می‌گفتید؟
این نهایت آرزوی هر انسانی که پیروی این مکتب است،می باشد که برای ایشان شاعرانگی کند من هم این رویای دست نیافتنی را در ذهن دارم.
* از اشعار دعبل چیزی در ذهنتان مانده ؟
الان متاسفانه چیزی در ذهنم نیست. خیلی سال گذشته است… باید دوباره برگردم و مرور کنم.
* در ایامی که داشتید ولایت عشق را بازی می کردید اینطور بود که سفری به مشهد و حرم رضوی داشته باشید؟
بله یکی از مسائل مهمی که در زندگی من هست، سفر به مشهد است که جزو لاینفک زندگی من است. مرتب من به مشهد سفر می کنم. حتی اگر شده یک روز، دو روز، سه روز…
*آخرین بار کی مشهد آمدید؟
آخرین بار حدود یک ماه و نیم پیش بود، مصادف با ایام ولادت امام رضا علیه السلام.
*وقتی به مشهد می آیید چه اتفاقی در دورن شما می افتد که حساس هستید حتما به مشهد بیایید و حرم رضوی را زیارت کنید؟
فضای بارگاه امام رضا(ع) مهمترین چیزی که به انسان می دهد آرامش است. این فضا فضایی کاملا پر انرژی است، انرژی الهی شما در آن کاملا حس می کنید. وارد آن جا که می شوید هوای آن جا با بیرون فرق می کند. مهمترین چیزی که من حتی از دوران کودکی به یاد دارم، آرامشی است که حرم امام رضا(ع) دارد. به خصوص من آن فضا را در نیمه های شب خیلی دوست دارم.
*چرا؟
چون نیمه های شب فضای آنجا معنوی تر می‌شود.
*خلوت و سکوت و آرامش…
بله اصلا عجیب است. من به شدت علاقه دارم که نیمه های شب آنجا باشم. به یاد دارم با پدر و مادرم که به مشهد می آمدیم، همه که می رفتند من تازه حرم می رفتم. آنجا یک ساعتی در آن حال و هوا قرار می گرفتم و احساس می کردم روحم سبک شده است.
*شما شخصیتی را بازی کردید که به قول خودتان به شدت دلداده و شیفته حضرت رضا (ع) بوده است. تا چه حد این عشق و شیفتگی نسبت به حضرت در وجود خود شما جریان دارد؟
امیدوارم لیاقت چیزی را که می گویم داشته باشم. ولی من فکر می کنم این حس همیشه در من بوده و هست، درجه آن را خدا می داند. چون همه ما ادعا می کنیم که عاشق هستیم، واقعا چقدر درجه این عشق بالا باشد نمی دانم. ولی من می گویم که خیلی عاشقانه امام رضا(ع) را دوست دارم.
*آیا بازی در نقش دعبل باعث این علاقه در شما شد یا از قبل وجود داشت؟ می خواهم بدانم بازی در نقش دعبل چقدر در عمیق شدن ارتباط عاطفی شما و حضرت رضا(ع) تاثیرگذار بود؟
به نظر من عشق من در این قضیه موثر بود. چون من از بچگی عاشق امام رضا(ع) بودم به همین دلیل فکر می کنم این شخصیت به نوعی با شخصیت خودم تلفیق شد.
*پس به نحوی شاید پاداش علاقه شما ایفای چنین نقشی بوده...
فکر کنم این قضاوت شما درست است.
*شما امام رضا(ع) را به چه صفتی می شناسید؟
ایشان مظهر محبت و مهربانی هستند. ما امام رضا(ع) را به عنوان ضامن آهو می شناسیم؛ امامی که آهو را از دست شکارچی نجات داد و وساطت او را کرد. این یکی از القاب امام رضاست یعنی ضامن آهو. من فکر می کنم مهمترین صفت امام رضا علیه السلام مهربانی ایشان است.
*آقای صدیق شریف، اگر یک فیلم سینمایی یا سریال دیگر راجع به امام رضا(ع) ساخته شود، شما علاقه دارید در چه نقشی بازی کنید؟
وقتی یک پروژه ساخته می‌شود، مهم این است که هرکسی یک بخشی از آن تعهد را به دوش بگیرد و این کار خوب انجام شود. بنابراین هر نقشی پیشنهاد شود، قاعدتا من با کمال میل قبول می کنم و انجام می دهم.
*می دانید که وقتی دعبل آن قصیده مشهور را خواندند امام رضا(ع) خلعتی به او بخشیدند. اگر در رویای شما امام رضا(ع) بخواهند چیزی به شما ببخشند، چه در این دنیا و چه در آن دنیا
، دوست دارید چه چیزی به شما عطا کنند؟
**من آمرزش و عاقبت بخیری را از امام طلب می کنم. همیشه آرزوی من همین بوده است. همیشه در پیشگاه خداوند تقاضایم این است. طبیعتا از امام رضا(ع) هم همین را می خواهم این که عاقبتم به خیر و آبرویم حفظ شود. چون هیچ چیز در این دنیا به اندازه آبرو و عاقبت بخیری ارزشمند نیست.
