* بابک نگاهداری
«ساختمان‌های سبز» مقوله‌ای است که به عنوان یک رویکرد موثر برای نیل به توسعه پایدار شهری و اجتناب از چالش‌های محیط زیستی در شهرهای بزرگ دنیا و نیز کاهش میزان سرانه مصرف انرژی مطرح شده و مورد توجه قرار گرفته است. به زبان ساده ساختمان سبز ساختمانی است که در طول چرخه عمر آن از ساخت، بهره‌برداری، تخریب و نوسازی موجب کمترین آلودگی و تخریب محیط زیستی شود. علاوه بر این کاهش مصرف حامل‌های انرژی، کاهش مصرف آب و بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان از سایر ویژگی های ساختمان سبز به شمار می‌آیند. چگونگی تولید و استفاده از حامل‌های انرژی در بخش‌های مختلف مصرف‌کننده، از عوامل موثر در ایجاد آلودگی محیط‌زیست در مقیاس محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است. بر همین اساس توجه به میزان انتشار گازهای آلاینده و گلخانه‌ای و بررسی روند تغییرات آنها طی دوره‌های زمانی مختلف، ابزاری مناسب را جهت برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری لازم برای کاهش آثار و تبعات منفی مصرف انرژی فراهم می‌آورد. پیشرفت تکنولوژی و گسترش شهرنشینی علاوه بر مزایای آن و افزایش سطح رفاه زندگی بشر، موجب افزایش آلودگی‌ها و افزایش مصرف انرژی شده است. از طرفی سهم ۳۵ درصدی بخش ساختمان در مصرف انرژی کشور، بیانگر لزوم توجه به کاهش مصرف انرژی و آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از آن در این بخش است. در فضای شهری توسعه پایدار به دنبال گسترش معماری پایدار و انجام ساخت و ساز به گونه‌ای است که به صورت بهینه و مناسب از منابع طبیعی بهره گرفته و کمترین اثرات و جنبه‌های منفی را برای محیط زیست موجب شود. در این راستا بازنگری رویکردها و روش‌های ساخت و ساز مرسوم ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می آید. از سوی دیگر باید توجه کرد که در حال حاضر کلانشهر مشهد درگیر مشکلات متعدد زیست‌محیطی مانند تولید روزافزون پسماند خانگی، تولید پسماند ساختمانی در حجم بالا، آلودگی هوا، بحران مصرف آب و مصرف بی‌رویه گاز، برق و سایر حامل های انرژی است. از این رو ضرورت بهره‌گیری از رویکرد و نگرش توسعه پایدار جهت کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی مرتبط با ساخت و بهره‌برداری از ساختمان ها در شهر مشهد، بیش از پیش آشکار می شود. ساختمان سبز ساختمانی است که با محیط‌زیست و حفظ منابع زمین در طول عمر ساختمان سازگار بوده و کل چرخه حیات آن از مکان‌یابی تا طراحی، ساخت و ساز، بهره برداری، نگهداری، نوسازی و تخریب با محیط زیست همگام باشد. محورهای مهم در احداث ساختمان سبز شامل بهره‌وری آب، انرژی، مدیریت پسماند، کیفیت هوای داخل ساختمان، مصالح ساختمانی، سایت های پایدار و آموزش و آگاه‌سازی هستند. مطالعات انجام یافته در دیگر کشورها نشان می‌دهد احداث و توسعه ساختمان های سبز به واسطه نوع طراحی و تجهیزات و مصالح به کار رفته در آن می تواند باعث کاهش آلودگی های زیست‌محیطی، کاهش پسماند به‌ویژه پسماندهای ساختمانی، حفظ و احیای محیط زیست، کاهش مصرف آب، کاهش مصرف انرژی و ذخیره آن در ساختمان ها و در مجموع ارزش افزوده اقتصادی و زیست‌محیطی شود. در حقیقت هدف از طراحی، احداث و توسعه ساختمان های سبز، کاهش اثرات سوء بر محیط‌زیست همگام با اهداف توسعه پایدار است. با وجود مزایا و جذابیت‌های زیاد، متاسفانه قیمت تمام شده ساختمان های سبز نسبت به روش های مرسوم ساخت و ساز بالاتر بوده و در نتیجه این رویکرد نوین در ساخت و ساز هنوز دارای توجیه اقتصادی (به‌خصوص در افق کوتاه مدت) نیست. همچنین به نظر می رسد که اکنون مکانیزم های قانونی و حمایتی کافی برای الزام و تشویق فعالان صنعت ساختمان به این رویکرد نیز وجود نداشته باشد. از این رو سازندگان و شرکت های ساختمانی تمایل چندانی به سرمایه گذاری در این حوزه ندارند. بنابراین نهادهای مسئول باید ضمن تبیین ابعاد ساختمان سبز از جنبه های مختلف فنی، تکنولوژیکی و اقتصادی، با پیشنهاد بسته های حمایتی و ضوابط قانونی پشتیبانی کننده، زمینه افزایش جذابیت های اقتصادی و توسعه ساخت و سازهای سبز را در فضای پایتخت معنوی جهان اسلام فراهم کنند.
* دکترای بیوتکنولوژی پزشکی
